Oldenzaal-Bentheim-Salzbergen

Jeugdherinnering

Mijn oudste herinnering aan de stoomloc ligt in Oldenzaal. In de zomer van 1960 waren we op vakantie in De Lutte. Op een dag gingen we iemand afhalen van de trein. In Oldenzaal liep een enorme stoom­locomotief binnen, die gedraaid werd op de draaischijf naast het station en daarna met een andere trein weer vertrok naar Duitsland. Op mij als negenjarig jongetje maakte dat grote indruk. Ik herinner me ook nog dat iemand van de spoorwegen een stukje meereed op de vertrekkende trein, en tijdens het rijden op het perron sprong. Van locomotiefnummers had ik geen besef, maar het zou heel goed een 03 van Bw Rheine geweest kunnen zijn. Met korte tender, vanwege de kleine draaischijf bij Oldenzaal. Deze draaischijf was verdwenen toen ik een aantal jaren later opnieuw Oldenzaal aandeed, nu op weg naar Rheine. Lees ook Een halve eeuw stoom snuiven.

Locwissel

De wisseling tussen NS- en DB-locs vond plaats in Oldenzaal of Hengelo. Toen de spoorlijn vanaf Rheine was geëlektrificeerd, werd Bentheim het station waar de locwisseling plaatsvindt. Bentheim is ook de thuisbasis van de Bentheimer Eisenbahn, een nog steeds bestaande particuliere spoorwegmaatschappij, met onder andere een lijn naar Coevorden. Bij Salzbergen takt de lijn naar Bentheim af van de spoorlijn Rheine-Emden (Emslandstrecke).

Op dit kaartje staan plaatsen waar ik ooit foto's heb gemaakt. Voor meer kaartjes zie Waar ben ik geweest?

De lijn Almelo-Salzbergen is in 1865 aangelegd door de Spoorweg-Maatschappij Almelo-Salzbergen (AS).
 

Oldenzaal, 29 juli 1968. Loc 1313 met een goederentrein. Tweede foto: Oldenzaal, 21 oktober 1969. Lok 220 080 met een trein uit Duitsland. In Hengelo zal er een Nederlandse loc voor de trein komen.

Oldenzaal, omstreeks 1970. Een Hondekop-tweetje in de pendeldienst tussen Hengelo en Oldenzaal. Links staat een trein met Duitse auto's te wachten tot ze verder het land in mag. Helemaal rechts een bord met reclame voor een achtdaags abonnement: voor 40 gulden ruim een week kriskras door het land treinen. Op het perron zien we karren met bagage of postzakken, en twee wachtende mannen met spoorpet. Kennelijk gebeurde er nog weleens wat op dit station. Foto Rienk Mebius.

Oldenzaal, 30 juni 1971. Loc 2901 staat klaar met een goederentrein naar Bentheim. Rob van der Rest maakte deze foto vanuit de trein waarmee hij terugkeerde na zijn bezoek aan Rheine.
 

Bentheim, 25 oktober 1969. Loc 042 096, gefotografeerd vanuit een excursietrein van de NVBS. Tweede foto: Salzbergen, 6 augustus 1970. Locs 042 095 en 044 648 met Langer Heinrich vanuit de trein waarmee ik op weg ben naar Rheine.

Salzbergen, 15 juli 1972. Loc 043 574 met een lege ertstrein uit Rheine. Op de tweede foto loc 042 210 met een trein op weg naar Rheine. Foto's Rob van der Rest.

Salzbergen, 1 september 1972. Loc 011 072 vertrekt met trein P 2248 naar Rheine. Dit is een kolengestookte locomotief, die een minder vet-zwarte rookwolk uitbraakt dan oliegestookte locomotieven. Foto Rob van der Rest.

Salzbergen, 1 september 1972. Loc 043 131 dendert met een volle ertstrein door Salzbergen. Op de onderste foto is loc 043 100 even terzijde genomen en wacht op een veilig sein om verder te kunnen richting Rheine, terwijl uit de tegenrichting loc 044 682 met een lege ertstrein passeert. Foto's Rob van der Rest.

Bentheim, 8 augustus 1977. Locwissel: NS 1104 wordt vervangen door DB 110 357.

Rheine, 8 augustus 1977. Loc 110 357 is binnengekomen met een trein uit Nederland.
 

Bentheim, 8 augustus 1977. Een locwissel levert vaak kleurige plaatjes op. DB loc 110 371 wordt samen met twee rijtuigen weggesleept, waarna loc 1139 hun plaats inneemt.
 

Bentheim en Salzbergen, 10 september 1977. Loc 023 023 van de SSN is op weg naar Rheine. Ze mocht tussen Bentheim en Salzbergen niet op eigen kracht rijden, en werd daarom getrokken door e-loc 140 547.
 

Salzbergen, 10 september 1977. Op de terugweg herhaalde zich het tafereel: loc 023 076 van de VSM kreeg tot Bentheim voorspan van e-loc 140 547. Klik hier voor meer foto's van het afscheid van de stoom­locomotief in Duitsland.

Bentheim, 28 februari 2001. Loc 103 113 in de oorspronkelijke TEE-kleuren. Ze wordt voor een zojuist uit Nederland binnengekomen trein geplaatst.

Salzbergen, 28 februari 2001. Oliestoker 043 196 staat sinds 1978 als 'Denkmal' bij het station. In dit bescheiden openluchtmuseum zijn ook verschillende attributen te zien, zoals een handbediende treinaanwijzer die vroeger in Rheine op het perron werd gebruikt. Op 26 oktober 1977 werd tegen middernacht in Bw Rheine loc 043 196 (ex 44 1203) uit dienst genomen. Deze loc geldt daarom als laatste actieve stoomloc van de DB. Hierna werd het Dampflokverbot van kracht: er mochten geen stoomtreinen meer rijden op West-Duitse rails. Rond 1985 is dat verbod weer opgeheven.
 

Salzbergen, 28 februari 2001. Loc 141 286 met een trek-duwtrein. Op de tweede foto het stuurstandrijtuig van zo'n trein.
 

Salzbergen, 28 februari 2001. Rangeerloc 364 421 (V60) met automatische koppeling.

Bad Bentheim, 28 februari 2001. DB-loc 103 192 maakt plaats voor NS-loc 1770.

Bentheim, 12 november 2004. Bertus Kers, machinist van de ACTS 1251, maakte deze foto van Dispolok EU 64 U2-033 van de HochWaldBahn (HWB). Dispolok is een verhuurmaatschappij van Siemens. Zie www.dispolok.com.
 

Bad Bentheim, 28 mei 2005. Na mijn bezoek met de SSN aan Rheine, besloot ik om nog even in Bad Bentheim te gaan kijken en daarna naar huis te reizen. In Rheine waren de loketten gesloten en kon ik via een automaat alleen een kaartje naar de Duitse grens kopen. Met een binnenlandse trein reisde ik naar Bad Bentheim. Daar fotografeerde ik de IC naar Nederland, die daar van loc wisselde. Daarna aan de conducteur gevraagd of ik bij hem een kaartje kon kopen naar Nederland. Ja dat kon, maar alleen tegen treintarief. Hoezo treintarief? Waar had ik anders een kaartje hebben kunnen kopen? Maar van een discussie is het niet gekomen, omdat de conducteur niet kwam opdagen in de trein. Alleen paspoortcontrole (hoezo één Europa?). Tot Hengelo zwart gereisd en daar een kaartje naar Bilthoven gekocht.

Bad Bentheim, 24 augustus 2009. Loc 101 043 en bemanning zijn gereed om trein IC 143 naar Berlijn te brengen.
De man naast de loc ben ik natuurlijk zelf. Maar in dit pak word ik geregeld aangezien voor treinpersoneel.
Het wordt tijd dat machinisten en conducteurs weer verplicht een pet dragen!

Oldenzaal, 9 augustus 2005. Het stationsgebouw uit 1957, ontworpen door K. van der Gaast. In die tijd was het een levendig grensstation, maar die functie heeft het verloren. Tegenwoordig zit er een restaurant in het gebouw.

Oldenzaal, 9 augustus 2005. Deze gedenkplaat hing op een voor het publiek onbereikbare plek: de gesloten wachtkamer. Dankzij een schilder kon ik er even in. Inmiddels heeft het stationsgebouw weer een functie gekregen.

Jan Johannes Zorn werd geboren op 14 september 1917 in Leeuwarden. Hij woonde in Oldenzaal en werkte voor de Nederlandse Spoorwegen. Op 19 november 1944 werd hij samen met twee andere verzetsmensen (Hans Goudsmit en Dirk de Vries) gefusilleerd door de Duitse bezettter. Dit was een represaillemaatregel, omdat er bij Menaam (Menaldum) op de rijksweg naar Harlingen kopspijkers waren gestrooid. In deze plaats staat een gedenksteen met hun drie namen.

Almelo-Salzbergen

Het grensbaanvak Hengelo-Bad Bentheim. Alex Wouters. Uitgeverij Uquilair, 2015. ISBN 9789071513879. Treinen in beeld, deel 11.

Die "Hollandische Eisenbahn" Salzbergen-Almelo. 150 Jahre Geschichte einer internationaler Eisenbahn­verbindung. Andreas Eiynck. Herausgegeben von der Gemeinde Salzbergen, 2015. Boekje over de geschiedenis van de Spoorweg-Maatschappij Almelo-Salzbergen (AS).

  

Omschakelbare bovenleiding in Bentheim

Een deel van het emplacement Bentheim is voorzien van een omschakelbare bovenleiding. Hier kan zowel volgens het Duitse systeem (15.000 volt 162/3 Hz) als het Nederlandse systeem (1500 volt gelijkspanning) worden gereden. Zie ook de website van Thorsten Büker, bueker.net/trainspotting

Zie ook:


vorige       start       omhoog