Gmünd NÖ en Waldviertelbahn

In 1870 kwam de Frans-Jozefs-Bahn (FJB) gereed, de spoorlijn van Wenen naar Budweis en Pilsen. De lijn is genoemd naar de toenmalige Oostenrijks-Hongaarse keizer. Tot aan de Tweede Wereldoorlog was dit een belangrijke spoorlijn met intensief treinverkeer. Met de komst van het IJzeren Gordijn was dit voorbij. Het stadje Gmünd NÖ (Nieder-Österreich) werd toen het eindpunt voor de meeste treinen uit Wien FJB.

Een bezoek aan Gmünd was in 1973 nog steeds de moeite waard. Ten eerste vanwege de Tsjechische stoomlocs die een paar keer per dag het IJzeren Gordijn passeerden met wat rijtuigen of een goederentrein. Verder kwam twee keer per dag de Vindobona voorbij, de luxe trein tussen Wenen, Praag en Berlijn. Ook Oostenrijkse stoomlocs brachten nog regelmatig een bezoek aan dit station.

Waldviertelbahn
Gmünd was (en is) ook het centrum van de Waldviertelbahn, een smalspoornet met spoorwijdte 760 mm (Bosnisch spoor). Na de Eerste Wereldoorlog viel Oostenrijk-Hongarije uit elkaar. Daarbij werd Gmünd doormidden gesneden door een landsgrens. De smalspoorlijnen lagen nog steeds vrijwel helemaal in Oostenrijk, maar het station lag nu in Tsjechoslowakije en heette voortaan České Velenice. Daarom werd in Oostenrijk een nieuw smalspoorstation gebouwd, naast het normaalspoor­station Gmünd NÖ (Nieder-Österreich). Hier kwamen ook de faciliteiten om goederenwagens op rolwagens te zetten.

Gmünd NÖ, 31 augustus 1973. Tenderloc 93.1426 komt 's ochtends vroeg binnen met een trein uit Schwarzenau. Dit plaatsje ligt iets ten oosten van Gmünd aan de spoorlijn uit Wien FJB.

Gmünd NÖ, 31 augustus 1973. Loc 556.0506 van de CSD loopt binnen met een goederentrein uit Tsjechoslowakije.

31 augustus 1973. Vanuit Gmünd ben ik met een smalspoortrein gereisd naar Weitra. Onder andere stoomloc 298.207 en dieselloc 2190.02 staan hier op een zijspoor. Stoomloc 399.05 vertrekt met een gemengde personen/goederentrein, die voor een deel bestaat uit normaalsporige goederenwagens op rolwagens.

Weitra, 31 augustus 1973. Loc 399.05. Rechts rolwagens om normaalsporige goederenwagens te vervoeren op smalspoorlijnen.

Vindobona

 

Treinstel 175 019 (VT 18.16) vertrekt op 31 augustus 1973 uit Gmünd NÖ als avondtrein TS 71 'Vindobona' naar Wenen (Vindobona is Latijn voor Wenen). Tweede foto: treinstel 175 017 in de ochtend van 1 september 1973 als trein TS 70 'Vindobona' naar Praag en Berlijn, kort na vertrek uit Gmünd NÖ. Op deze route reed dagelijks een tweede treinenpaar onder de naam 'Sanssouci'. Dat was een getrokken trein, waarvoor onder andere CSD-stoomlocs werden ingezet. De 'Vindobona' werd gereden door Oost-Duitse, Tsjechische of Oostenrijkse dieseltreinstellen; de maatschappijen wisselden elkaar om de twee jaar af. De ÖBB heeft voor deze diensten een driedelige Blauer Blitz ingezet.

Gmünd NÖ, 31 augustus 1973. Behalve stoomlocs doen ook enkele diesellocjes dienst op het smalspoornet. Stoomloc 399.06 naast 2091.10.

Gmünd NÖ, 1 september 1973. Dieselloc 2050.03 met een trein uit Wien FBJ. Tussen 1958 en 1962 bouwde Henschel naar Amerikaans voorbeeld 20 locomotieven van deze serie.

Gmünd NÖ, 1 september 1973. Loc 399.06 vertrekt met een goederentrein naar Weitra en Gross Gerungs. Bij het wissel begint de spoordriehoek die af en toe werd gebruikt om materieel te keren. Deze spoordriehoek is een restant uit de begintijd van de Waldviertalbahn, voordat Oostenrijk-Hongarije uiteen viel. Het centrale station lag toen in wat later Tsjechoslowakije ging heten.

Gmünd NÖ, 1 september 1973. Een van de smalspoorlijnen loopt onder de normaalspoorlijn door. De natte droom van elke spoorfotograaf is natuurlijk om hier twee treinen tegelijk te kunnen vastleggen. Dit is helaas niet gelukt. Op de eerste foto zien we CSD 556.0506 op weg naar haar thuisland, op de tweede foto loc 399.06 die terugkeert uit Gross Gerungs.

Schwarzenau, 1 mei 1974. Locs 2050.07 en 93.1426 wachten met hun personentreinen op het vertreksein. Op de neus van de dieselloc zit een bord "hoch 1. Mai": leve de Dag van de Arbeid. Foto Jan van Barneveld, collectie Rob van der Rest.

Schwarzenau, 1 mei 1974. Loc 93.1426. Een bijzonderheid van deze locserie is de Lentz-Ventilsteuerung. Zoals veel Oostenrijkse stoomlocs is deze voorzien van een Giesl-ejector, te herkennen aan de platte schoorsteen. Foto Jan van Barneveld, collectie Rob van der Rest.

100 Jahre Franz-Josefs-Bahn. Dit boekje verscheen ter gelegenheid van het honderdjarig jubileum van de lijn Wien-Eggenburg, op 23 juni 1970. Dit traject is onderdeel van de spoorlijn van Wenen naar Gmünd en verder.

75 Jahre Waldviertler Schmalspurbahnen. Boekje dat verscheen bij het 75-jarig jubileum van de smalspoorlijnen Gmünd-Litschau en Gmünd-Heidenreichstein op 22 juni 1975. De derde lijn, Gmünd-Gross Gerungs, werd enkele jaren later geopend en komt niet aan de orde.

Die Franz-Josefs-Bahn. Bahn im Bild, Band 24. Verlag Pospischil, Wien, 1982.

In 1870 kwam de Frans-Jozefs-Bahn (FJB) gereed, de spoorlijn van Wenen naar Budweis en Pilsen. De lijn is genoemd naar de toenmalige Oostenrijks-Hongaarse keizer. Tot aan de Tweede Wereldoorlog was dit een belangrijke spoorlijn met intensief treinverkeer. Met de komst van het IJzeren Gordijn was dit voorbij. Het stadje Gmünd NÖ (Nieder-Österreich) werd toen het eindpunt voor de meeste treinen uit Wien FJB.

Meer over de serie Bahn im Bild.

Zie ook:

Zie ook:


vorige       start       omhoog