Altbau E-loks

De term 'Altbau' slaat op locomotieven die voor of tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd. Door deze oorlog kwam de verdere ontwikkeling van het elektrische spoorbedrijf in Duitsland tot stilstand. Pas in de loop van de jaren 50 werden er weer nieuwe locomotieven ontwikkeld. Veel oude locs, voor zover ze de oorlog hadden overleefd, hebben nog lang dienstgedaan.

Tijdens mijn reizen in de jaren zeventig concentreerde ik mij op de stoom­locomotief, maar bij wijze van bijvangst heb ik ook foto's gemaakt van oude e-locs. Sommige locs bezit ik als model.

Leipzig Hbf, 12 september 2018. Loc E04 01. Er zijn 23 exemplaren van deze serie gebouwd. De locs E04 01, 07, 11 en 20 zijn bewaard gebleven. Er is ook een vergelijkbare Baureihe E05 geweest, met een andere aandrijving, maar van deze drie locs is niets bewaard.

Op mijn Märklinbaan hangt geen bovenleiding en die komt er ook niet. Toch kan ik het niet laten om af en toe een e-loc in te zetten. Zoals loc 104 021, een sneltreinloc uit de jaren 30. De E04 heeft een merkwaardige asymmetrische asindeling: 1'Co1', alsof de loc onderweg een as is kwijtgeraakt. De kap van de locomotief is ook asymmetrisch en blijkt bij mijn Märklinmodel verkeerd om te zitten. Ik zal 'm eens losschroeven.

Rheine, 22 augustus 1974. Loc 104 018 zal dadelijk haar plaats afstaan aan een stoomloc die de trein verder vervoert over de Emslandstrecke.

Rheine, 30 april 1975. Loc 104 021 maakt plaats voor stoomloc 012 075, die de trein naar Emden zal brengen.

E16 07 uit 1927. Motorloos H0-model van Editions Atlas.

Stuttgart Hbf, 2 maart 1971. Loc 117 116, een sneltreinloc uit de jaren twintig. De E17 is iets ouder dan de E04 en is zwaarder uitgevoerd. Asindeling 1'Do1'. Vanaf 1928 zijn 38 locs gebouwd. Bij de DB ging de laatste in 1980 uit dienst. De locs E17 103 en 113 zijn bewaard gebleven.

Heilbronn, 2 maart 1971. Loc 117 106, halverwege het station en het depot.

Heilbronn, 27 augustus 1972. Loc 117 118.

Linz Hbf, 18 september 1971. DB-loc 118 020.

Neumarkt (lijn Passau-Nürnberg), 30 augustus 1972. E-locs 118 011 en 140 423.

Bamberg, 31 augustus 1972. Loc 118 037 zal, nadat de bagage in de trein is ingeladen, vertrekken naar Nürnberg.

Nürnberg Hbf, juni 1970. Loc 118 041 met een personentrein. De tweede loc lijkt een beetje overbodig, maar heeft wel haar pantograaf omhoog. Foto Jan van Barneveld, collectie Rob van der Rest.

In Duitsland rijden de treinen rechts. Een uitzondering is het traject tussen Nürnberg Hbf en Nürnberg-Reichelsdorf, een afstand van ongeveer 10 kilometer, omdat dit beter uitkomt met aansluitende spoorverbindingen. Hier rijden de treinen links. Vlak bij Reichelsdorf ligt hiertoe een Überwerfungsbauwerk (fly-over). Op de foto loc 118 018 onder een forse seinbrug. Het was veel eenvoudiger geweest om de seinen links van het spoor te zetten, maar in de stoomtijd probeerde men de seinen altijd rechts, aan de kant van de machinisten, te houden. Knipsel uit onbekend blad, circa 1970.

Verkehrsmuseum Nürnberg, 16 augustus 2005. Sneltreinloc E19 12, een vlak voor de oorlog gebouwde sneltreinloc. Compleet met Reichsadler en Hakenkreuz (die op foto's vaak worden weggeretoucheerd). Vanwege volk dat hier neonaziselfies kwam maken, heeft het museum de loc in 2014 weggeborgen. Met een topsnelheid van 180 km/uur waren dit de snelste Duitse e-locs, tot de komst van de E03. Er zijn slechts vier locs gebouwd. Deze hebben dienstgedaan tot in de jaren zeventig. Ook loc E19 01 is bewaard gebleven: deze staat in het Deutsche Technikmuseum in Berlijn. De letter H betekent dat we hier de achterkant van de loc zien.

De E19 als H0-model van Editions Atlas.

Artikel over de in 1939 gebouwde E19 in 'Spoor- en Tramwegen', 14e jaargang nr. 18, 30 augustus 1941.

Loc 152 093 (E52), een klassieke goederenloc uit de tijd dat de stangenaandrijving nog populair was. Juist vanwege die stangen vind ik dit leuke modellen om af en toe op mijn Märklinbaan te laten rijden.

Heidelberg, 26 augustus 1972. Elektrische rangeerloc 160 006 (E60). De laatste locs van deze in 1927 gebouwde e-locs deden dienst tot begin 1976. Drie van de 14 locs zijn bewaard gebleven. Vergelijk ook de Zwitserse rangeerlocjes in Basel.

Twee versies van de E63 02 van Märklin.

DB Baureihe E69, een locje van de Ammertalbahn. De E69 03 is in 1909 gebouwd voor de toenmalige Lokalbahn Aktiengesellschaft (LAG). Alle vijf (deels van elkaar verschillende) locjes van deze maatschappij zijn bewaard gebleven. Motorloos H0-model van Editions Atlas.

DR E71 uit 1921. Motorloos H0-model van Editions Atlas.

Beierse EG5 22 501, de latere E91 01. H0-model van Editions Atlas.

Baureihe E91 in schaal N. Tussen 1925 en 1927 zijn 34 exemplaren van deze gelede zesassige loc gebouwd. Ze waren bestemd voor het trekken van goederentreinen door berggebieden. In hun laatste jaren reden ze als Baureihe 191 voornamelijk in de rangeerdienst. De laatste loc werd in 1975 afgevoerd.

Loc 191 099 (E91) is eigenlijk bestemd voor goederentreinen, maar weet op mijn Märklinbaan wel raad met een reizigerstrein.

Nürnberg Rbf, 30 augustus 1972. Loc 194 138 vertrekt met een goederentrein vanaf het Rangierbahnhof. Meer foto's van deze Duitse krokodillen.

vorige       start       omhoog