Net echt

Paul Dekker gebruikte een dia van mij om als achtergrond te dienen voor zijn mat. '46 van Lima. Rechts de originele foto: Hilversum, 7 september 1969. Treinstel 227 als stoptrein naar Amsterdam. Helemaal links het fietsperron dat later weer is verdwenen. In 2007 zal op de plaats van spoor 5 en 6 een nieuw derde perron komen (de trein staat op spoor 3).

Utrecht CS, doorkijkje naar het buurtstation, 6 maart 1970. In deze door mij gemaakte dia heeft Paul Dekker in december 2006 twee van zijn modellen gemonteerd: mat '46 van Lima en mat '54 van Piko.

Amsterdam Rietlanden, 24 april 1970, met een NS 1100 van Roco. Fotomontage Paul Dekker.

In Karintië, bij de Wörthersee, ligt het Oostenrijkse Madurodam: Minimundus (kleine wereld). Op deze prentbriefkaart, die ik in september 2004 van mijn moeder kreeg toegestuurd, staan van links naar rechts een space shuttle, de scheve toren van Pisa, de Sophiakathedraal van Kiev, ÖBB-stoomloc 52 1227, het zeilschip Gorch Fock, de Hundertwasserkirche van Bärnbach, en de Markusdom in Venetië. De foto hierboven is in augustus 2004 gemaakt door Simon Geltink.

Hollandse Mini Spoorwegen van Kees Doornenbal.

Utrecht, Eurospoor, 22 oktober 2004. Spijkenisserbrug en RTM-bus "Wasbeer", gebouwd door de Voornse Modelspoor-Vereniging (www.voornse-modelspoor.nl). Op de baan (1:87) rijden natuurlijk ook trams van de RTM.

Leiden, 12 november 2004. Waar is die fraaie modelbaan van het Spoorwegmuseum gebleven?

Loc NS 1141 uit de collectie van Wout Verspuy. Het is een model in schaal 1:26,6 dat gebouwd is in het atelier van "Stoom en Spoor" uit Den Haag. De loc is 44 cm lang en weegt 4,5 kilo. Hij past in het tijdsbeeld van de jaren 50 en 60. Hij loopt perfect op rails van LGB (Lehmann) en is voorzien van motoren en werkende seinverlichting, afhankelijk van de rijrichting. De loc is hier en daar aangevuld met wat extra details, zoals treinleiding en baanschuivers.

Modellen van HTM-trams, gebouwd en gefotografeerd door Wout Verspuy. De modellen zijn gebouwd op schaal 1:20. Ze zijn voorzien van LGB-motoren en kunnen op LGB-rails rijden. Gebruikte materialen zijn aluminium, hout, kunststof en glas. De reclame op de wagens zijn op de pc gemaakt met Adobe Photoshop. Van boven naar beneden: "ombouwer" motorrijtuig 36 uit 1931, motorrijtuig 294 uit 1925, aanhangrijtuig 351 uit 1942, motorwagen uit de 800-serie met aanhangrijtuig uit de 900-serie (in dienst van 1927 tot 1963).

Eurospoor, 22 oktober 2004. Deze door de heer M. Weijers gebouwde treinen zijn prachtig om te zien. Ze zijn helemaal van hout gemaakt. Er zit geen motor in, maar ze kunnen wel rijden. Ze worden met een touwmechanisme voortbewogen. Dit is een Pruisische P10.

Utrecht, 28 oktober 2006. Twee jaar geleden was de heer M. Weijers ook aanwezig op Eurospoor met zijn grote houten modellen. In die twee jaar heeft hij een nieuw model gebouwd: de Union Pacific X4015 Big Boy. Omdat hij toch bezig was, heeft hij meteen maar twee exemplaren gebouwd. Het ene exemplaar is blank gelakt, zoals zijn andere modellen, het andere exemplaar is volgens het voorbeeld beschilderd in zwart en zilver. Elke loc weegt 60 kilo. De locs worden aangedreven met touwkracht. Dat systeem is door de heer Weijers (links op de onderste foto) ontworpen. Dat bespaart hem het inbouwen van een motor in elke afzonderlijke loc.

Roberto Heijmans bouwt houten treinen. De schaal is ongeveer 1:24 en de treinen rijden op accu's. Van boven naar beneden een Garratt, een dieselloc met kraan, een treinstel (geïnspireerd op de Duitse ET 87, maar dan met schoorsteen in plaats van stroomafnemer) en twee e-locs (DB E10 in twee uitvoeringen). Het logo GWR staat voor Great Wooden Railway, maar lijkt wel erg op dat van de roemruchte Great Western Railway. Foto's en fotobewerkingen Roberto Heijmans. greatwoodenrailway.foxtwo.nl

Panorama 1970 nr. 28. De blinde Eric Dixon (66) bouwde een model van de Flying Scotsman met 10.376 lucifers.

Een grote wens van mij is een LGB-baan door de tuin, met een zijspoor naar de koelkast. Maar ja, daar hangt een financieel prijskaartje aan dat Bruin niet kan ophoesten. Bij Tuincentrum Overvecht hadden ze echter in augustus 2005 uitverkoop, en daar kon ik voor 4,99 euro een leuk houten model kopen.

België, medio juni 2006. Een stoere trekker met oplegger, met daarop een dieselloc. Bij nadere bestudering bleek het echter helemaal geen loc te zijn, maar een camper in de vorm van een loc. De eigenaren slapen onder de motorhuif en het machinistenhuis is de leefruimte. Alleen de wielen en de buffers zijn echt. De bouwers hebben zich laten inspireren door foto's die ze bij de VSM hebben gemaakt, vandaar de verkorting BBG (Beekbergen) op de loc. Ze waren onderweg naar een bijeenkomst in Zwitserland, waar allemaal antieke vrachtwagens bij elkaar komen. In juni 2010 is deze camper het slachtoffer geworden van brandstichting. De oplegger is verloren gegaan, de trekker kon worden gered. Foto's Arie van Duijn.

Boekelo, 25 mei 2007. De nieuwste aanwinst van de MBS. Het springkussen in de vorm van Staatspoorloc 657 “de Kikker” is een cadeau van enkele bedrijven uit de regio ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de MBS. Foto Gijs Brefeld.

Luzern, Verkehrshaus der Schweiz, 11 juli 2007. Schaaluitvoering van een Climax-locomotief, gebruikt voor het rondrijden van kinderen. De Climax-locomotief is een uitvinding van George Gibert uit 1888. De locomotieven werden geproduceerd door de Climax Manufacturing Comp. in Corry, Pennsylvania. De locomotief bestaat uit een frame waarop de ketel, het machinistenhuis en de tender zijn gemonteerd. Het frame rust op twee draaistellen. De wielen van beide draaistellen worden aangedreven via cardankoppelingen en tandwielen. Er zijn ook Climax-locomotieven met drie draaistellen gebouwd. Net als Shay-locomotieven, die volgens een vergelijkbaar principe werkten, werden deze locomotieven veel gebruikt in de bosbouw, waar de kwaliteit van de spoorbaan meestal zeer slecht was. Dankzij hun draaistellen ontspoorden ze niet zo snel als gewone stoomlocs. En dankzij de tandwielen was een hoog aanzetvermogen mogelijk, waar wel een lage snelheid tegenover stond.

Vreeswijk, 23 oktober 1971. Locomotieven van de heer Neve. Het kleine model is de door heer Neve zelf ontworpen en gebouwde "Pluto". Deze loc is tegenwoordig actief bij de Stoomgroepwest Zuiderpark. Foto Rienk Mebius.

Apeldoorn, 29 juli 1968. Modelbaan in het park Berg en Bos. Op deze baan reden Zwitserse modellen van Hille de Groen.

Op zaterdag 20 oktober bracht ons team een bezoek aan de Modelbouw Vereniging Hilversum. We bekeken de prachtige modelspoorbaan, in de vorm van het emplacement van Hilversum zoals dat er vroeger uitzag, inclusief stoomlocdepot en station van de Gooische Stoomtram. En uiteraard het pièce de résistance van de modelspoorbaan: de grote voetgangersbrug. De huisvestingsproblemen, waardoor het voortbestaan van deze baan in gevaar zou komen, zijn opgelost. Lees er meer over in deel 8 van het thema Hilversum in vroeger tijden.

Montreux, 1 augustus 2007. In het Swiss Parc Vapeur (www.swissvapeur.ch) rijdt onder andere deze levensechte krokodil van de RhB rond. Foto Ed de Bruijn.

Bouwplaat van een blauwe DE3 (schaal 1:87, ook in grijs verkrijgbaar). Jammer van die naad over de neus, maar een andere mogelijkheid was er niet volgens de ontwerper. Wellicht dat er met schuurpapier en een likje verf wat aan te doen is. Het onderstation, een ontwerp van Sybold van Ravesteyn, is ook als bouwplaat verkrijgbaar. Zie www.zeistbouwplaten.nl.

Maasoever Spoorweg Barendrecht (www.maasoeverspoorweg.nl), omstreeks 2004. Gerben Bakker achter loc 1108, spoorwijdte 5¼ inch, bouwjaar 1985. De machinist bedient de loc vanaf een rijdende poef. Hierin zitten 12 volt-accu's, de loc rijdt op 24 volt. Alle vier de assen worden door een eigen motor aangededreven. De loc weegt ruim 200 kilo. De loc (die Gerben niet zelf heeft gebouwd) heeft hij later verkocht.

Bunnik, 7 november 2008. Train Station, Railroad Crossing with Route 66. Aanbieding bij het Kruidvat. Bedoeld als vogelhuisje, maar ik laat dit leuke ding natuurlijk niet volschijten.

Uitgeslapen? Bed omdraaien en rijden maar! Gezien in het museum van Tillig TT Bahn (www.tillig.com) in Sebnitz, mei 2006. Jazeker, schaal TT bestaat nog steeds. Foto Bertus Kers.

Loc 80 256 met een Güterzug mit Personenbeförderung (GmP). Of is het een Personenzug mit Güterbeförderung (PmG)? Een modeltreintje van het merk Siku, schaal TT (motorloos). Het nummer 256 is aan de hoge kant; van de Baureihe 80 zijn maar 38 locs gebouwd.

NS-loc 1306 met intercityrijtuig. Trein van Berliner TT Bahnen. Het locje (twee assen) rijdt beroerd, volgens Dick van Aggelen van wie ik dit in 2016 cadeau kreeg, maar ik heb er toch geen rijplannen mee. TT is wel een mooie schaal, tussen N en H0 in.

De modelspoorvereniging TTNederland rijdt met treinen in de schaal TT (1:120), een voor Nederland niet zo bekende schaal. Beter bekend zijn de schalen H0 (1:87) en N (1:160).

Schaal TT was in de jaren zestig van de vorige eeuw nog redelijk bekend in Nederland; het merk Rokal maakte een aantal modellen naar voornamelijk Duits voorbeeld. Na het faillissement van deze firma in de jaren zeventig verdween de belangstelling voor deze schaal. Alleen in het toenmalige Oostblok werden nog modellen in deze schaal gemaakt. Na het vallen van de muur kwam er ook voor TT een kentering; langzamerhand werden ook weer meer modellen verkocht in West Europa. Toch blijft TT een heel kleine speler op de Nederlandse markt.

Foto en informatie: Marcel Menting. www.ttnederland.nl

Rokal, Modelleisenbahnen vom Niederrhein. Rheinland-Verlag GmbH, Köln 1993. ISBN 3972713810. Opkomst en ondergang van de fabrikant van Rokal TT-Bahn.

Schaal TT (Table Top) werd in 1946 door Rokal geïntro­duceerd voor modelbouwers die schaal H0 nog te groot vonden. Decennia lang zijn er fraaie modellen gebouwd (ze staan allemaal in dit boek), maar door onhandig commercieel opereren van de oprichter van de fabriek, Robert Kahrmann, was het omstreeks 1970 gedaan. De boedel werd verkocht aan concurrent Röwa. Het Rokal-assortiment verdween in de jaren daarop van de markt.

De merknaam is afgeleid van RObert KAhrmann Lobberich: de naam van de oprichter met de naam van de plaats waar zijn fabriek stond. Er bestaat een Rokal-museum. Dat zit in Lobberich, vlakbij Venlo. www.rokalmuseum.de.

Rotterdam Miniworld, 28 januari 2015. Model van het stationsgebouw van Delft. Dit station is in 1885 ontworpen door Christiaan Posthumus Meyjes sr.

Rotterdam, 28 december 2007. Bij Miniworld is alles tot in de kleinste details nagebootst, hoewel het tegenwoordig in de mode schijnt te zijn om de poes kaal te houden.

Rotterdam, 4 juni 2016. Het Groot Handelsgebouw naast het Centraal Station was tijdelijk via een buitentrap te beklimmen. Ik was van plan om mijn oude lichaam naar het dakterras te hijsen, maar beneden stond een enorme rij mensen te wachten. Dus toen ben ik maar doorgelopen naar Miniworld Rotterdam. Daar kon je alles op je gemak van boven bekijken.

Madurodam. Met een inleiding door B. Boon-Van der Starp (initiatiefneemster) en veel foto's. Uitgegeven door Mouton & Co in de jaren vijftig.

Lees meer over Madurodam en vergelijkbare miniatuursteden. Hier staan ook de brochures en andere publicaties uit mijn collectie.

Er wacht een hele wereld op jou... Een reis door Miniworld Rotterdam. Dit is een grote modelbaan aan het Weena 745, op enkele minuten lopen van Rotterdam Centraal. Boekje uit ca. 2011.

Er zijn meer van dit soort grote modelbanen, zoals Loxx in Berlijn (in 2017 verhuisd naar Leer).

125 jaar mechanisch speelgoed. Lehman LGB. Teksten Guus Ferrée en Kirsten Otten. In Boekvorm Uitgevers, 2006. ISBN 9077548211.

Over een speelgoedfabriek die in 1881 werd gesticht door Ernst Paul Lehmann en die tegenwoordig vooral bekend is van de forse LGB-treinen (Lehmann Gross Bahn).

vorige       start       omhoog