Spoorfamilies

Ik krijg weleens materieel toegestuurd van mensen waarvan de vader, grootvader, overgrootvader... bij het spoor heeft gewerkt. Deze foto's en documenten vinden hieronder een plaats.

Seinhuis Amsterdam, Ioz (Oostelijk Eiland). Gefotografeerd tussen 1929 (toen het seinhuis in dienst kwam) en 1936 (toen het toestel werd uitgebreid met een tweede knoppenrij). Het seinhuis heeft dienst gedaan tot 1974. Foto uit de nalatenschap van de over-overgrootvader van Ronald Eisses. In die nalatenschap zaten ook foto's van een ongeluk in Woerden.

Bussum, jaren veertig. Post V aan de Nassaulaan en post II aan de Comeniuslaan (later vervangen door post T). Zie ook het thema Bussum in vroeger tijden

Hieronder: persoonsbewijs van seinhuiswachter Petrus Beijk, die dienst deed op deze posten. Daaronder het geschenk dat hij in 1937 kreeg bij zijn zilveren jubileum. Foto's uit de collectie van familie De Sain.

Deze foto's komen uit het familiealbum van Frans Slootman, nazaat van Claas Slootman (1881-1950) die vanaf 1902 machinist was bij de HSM.

Hilversum, omstreeks 1910. Claas Slootman staat tweede van rechts op de voetplaat van loc "Pegasus". Vermoedelijk was hij toen depotstoker. Dit is een zeldzame foto van loc Pegasus, een loc uit dezelfde serie als loc Nestor in het Spoorwegmuseum. Beide locs zijn gebouwd in 1880 en hebben dienst­gedaan tot 1934.

Claas Slootman (rechts) als leerlingmachinist bij een loc van de serie 5500.

Loc 1912 met machinist Claas Slootman op de voetplaat.

Loc 1912 met machinist Claas Slootman (links).

Den Haag SS. Claas Slootman (links) was de vaste machinist van loc 3767.

Het 25-jarig ambtsjubileum van Claas Slootman in 1927. Op de voorgrond de oorkonde die hij toen kreeg. De houten locomotief is door zijn broer gemaakt. Inmiddels is deze locomotief spoorloos verdwenen, liet een kleinzoon van Claas Slootman mij weten.

Procesverbaal, op 15 maart 1919 opgesteld door de stationschef van Hilversum. Collectie Frans Slootman. Die schreef: "Mijn overgrootvader Frans Slootman werkte als wielsmit in de machineloods in Hilversum. Hij woonde aan het Noordsebosje in een van de nu niet meer bestaande huisjes. Zijn zoon Jacobus was wagenpoetser bij de HSM. In 1919 liep Jacobus onder een trein op het station. Hij raakte zwaar gewond. De loc moest worden opgetild om hem er onder vandaan te halen. Jacobus was letterlijk uitgerangeerd want hij werd met een minimale uitkering ontslagen en heeft zijn hele verdere leven moeten schooien met allerlei baantjes om zijn gezin te verzorgen. Zo kon het ook bij de spoorwegen gaan. Mijn overgrootvader had nog twee zoons, Claas en Pieter, die beiden machinist waren: Claas bij de HSM en Pieter bij de SS. Op verjaardagen ontaarde dat altijd in herrie; ze lagen eeuwig overhoop wie het hoogste salaris en de beste arbeidsvoorwaarden had. Na de fusie was dat natuurlijk over."

Hilversum, 16 juli 1961. In de deur van Post T poseren overwegwachter Klaas de Ruyter (links) en treindienstleider Jan de Ruyter. Het zijn twee neven. Fotograaf Adriaan Pothuizen schrijft hierover: "Bij Klaas kwam ik al als 7-jarige op Post I (de kleine bomen), als hij als seinhuiswachter dienst had. Jan was een 'strenge' roodpet die ik pas wat later leerde kennen. Hij deed, net als zijn collega’s, een week dienst als perronopzichter en dan weer een week als trdl, etc. Op het perron kon hij wat kortaf doen, maar op Post T was ik bijna altijd welkom. Op Post T mocht Klaas alleen de bomen openen en sluiten, hij was als shwt blokstelsel III met alleen LO niet geschikt bevonden voor de NX, daar moest je MULO voor hebben, zoals Jan."

Rotterdam, rangeerterrein Feijenoord. Loc 8717 met in de achtergrond het locpersoneel en daarvoor enkele beambten. De man rechts is Arnoldus Kuijpers, die als Brabantse boerenjongen zijn carrière begon als baanwerker en opklom tot adjunct-commies. Hij is in de Tweede Wereldoorlog overleden. De loc stamt uit 1922, de foto is voor 1940 gemaakt. Foto uit het familiealbum van zijn kleinzoon, Marcel Kuijpers.

Utrecht, Maliebaanstation, 1915. Een HIJSM-loc uit de serie 350-408 (later NS-serie 1600). Een vrijwel identieke locomotief, de NRS 107, is bewaard gebleven in het Spoorwegmuseum aan de Maliebaan. Rechts op de voetplaat staat de grootvader van Marian van Schip. Hij was toen leerlingmachinist. Later is hij machinist geworden, totdat hij werd afgekeurd vanwege zijn ogen: een machinist mocht geen bril dragen. Foto collectie Marian van Schip.

Stavoren, november 1914. Groepsfoto gemaakt ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de HIJSM. De loc draagt het nummer 134 en had de naam "Jan Steen". Deze locs werden bij de NS genummerd in de serie 1100. Een van de mannen moet de zwager zijn van de overgrootvader van Eelco Storm. Foto collectie Eelco Storm.

De onderhoudsploeg van station Zevenaar. De foto is beschikbaar gesteld door een bewoner van een van de spoorhuisjes langs de lijn Zevenaar-Arnhem. Zijn vader was spoorwerker. De foto dateert uit de SS-tijd, te zien aan het embleem op de petten en aan het opschrift van de oliekan. Jaren 20 of daaromtrent. De namen van de mannen zijn onbekend, maar het is de ploeg die voor het spooronderhoud zorgt. Typisch uit deze tijd: het rangenverschil. De man die hoger staat is de voorman; hij heeft ook als enige schoenen en een pak aan. De rest heeft klompen, de ideale veiligheidsschoen uit die tijd. De man met de vlag zorgt voor de veiligheid en de jongeman die als tweede van links staat, is leerling: hij heeft nog geen spoorpet. Collectie Lennart Visser.

Uit het familiealbum van machinist Anthonie van der Nagel (1880-1964) die voor op de locomotief staat en in 1935 met pensioen gestuurd werd vanwege de elektrificatie. Van der Nagel kwam in 1903 in dienst bij de HIJSM als leerlingmachnist. De foto zou gemaakt kunnen zijn in zijn woonplaats Leiden. De loc is een snelloper van de HIJSM, locnummer 123, met de naam "Hugo de Groot". Deze loc is in 1883 in dienst gesteld. Bij de NS heeft ze gereden onder het nummer 1027. Van deze serie is loc "Nestor" bewaard gebleven in het Spoorwegmuseum. Foto collectie Harry Berghuis.

Arnhem, kort na de oorlog. Een van het Britse War Department overgenomen stoomloc (NS 4301-4537). Links machinist Jan Sletterink, met brede gouden band om zijn pet. De standplaats van de machinist op deze locs was links. Voor de korte periode dat de locs bij de NS dienst zouden doen is dat niet aangepast. Foto uit de collectie van de kleinzoon van de machinist, Jan Sletterink.

Loc 8403 met stoker Dirk Geurts uit Nijmegen. Foto uit de collectie van zijn kleinzoon Remco Geurts. De foto zal in de oorlog zijn gemaakt; zie de verduisterde frontseinen. De loc behoort tot een serie tenderlocomotieven van de SS, in 1871-1880 gebouwd door Beyer Peacock & Co. Aanvankelijk waren dit C-locs met losse tender. Van 1918-1921 vond verbouwing plaats tot tenderlocomotief met asopstelling C1. Bij de NS waren ze genummerd 8401 t/m 8409. Ze deden voornamelijk dienst als rangeerloc. De laatste loc werd in 1948 afgevoerd.

Een foto uit 1920, gemaakt in 's-Gravenhage. De zittende man is machinist J.H. (Johannus Hermanus) Polman. Hij kijkt nogal nors; naast hem zit zijn net zo nors kijkende echtgenote. Polman vierde zijn gouden dienstjubileum. Polman en het andere personeel draagt het mooie nieuwe uniform van de Nederlandsche Spoorwegen. De loc is uit de SS-serie 801-935, kort na het maken van de foto omgenummerd tot NS-serie 1701-1835. De standplaats van de machinist was bij deze loc nog links. De loc is versierd en draagt de tekst "Hulde aan den jubilaris 1870-1920". Foto uit het familiearchief van Henk Polman.

Deze foto heeft ook in een (onbekend) tijdschrift gestaan. Daarin staat: "De Regeering schonk hem de gouden eeremedaille van Oranje-Nassau; superieuren en personeel boden den ijverigen en plichtgetrouwen jubilaris geschenken aan."

Loc 861 van de SS, omstreeks 1920. Deze loc kwam in 1901 in dienst. In 1921 gingen de SS en de HIJSM samen onder de naam Nederlandsche Spoorwegen. Alle locomotieven kregen vanaf dat jaar nieuwe nummers; dit werd NS-loc 1761. In 1952 werd ze afgevoerd en daarna gesloopt, zoals alle exemplaren van deze grote serie. De man rechts op de locomotief is machinist Antonie Hop. De foto komt uit de collectie van zijn kleinzoon Frank Hop.

Loc NS 4724 (gebouwd in Zweden) kort na de oorlog, waarschijnlijk in Venlo. De machinist is Wim Wilbers. Dit is de grootvader van Theo Maassen, die mij deze foto mailde. Nee, niet de Theo Maassen uit mijn verhaal over Youp van 't Hek, maar hij komt wel uit dezelfde regio (Best) en wordt regelmatig door de pers gebeld als men op zoek is naar de "echte" Theo Maassen.

Dordrecht, tweede helft jaren 40. Loc 5809 rijdt over de Krommedijk, bij de kruising met de Louis Bothastraat. De loc wordt voorafgegaan door de heer Groebbé die met een bel het overige verkeer waarschuwt. Het konvooi is op weg naar het station, na een bezoek aan industrieterrein de Staart. Het kenteken van de auto (H 55875) is van voor 1950 en loc 5809 is in 1951 afgevoerd. De fiets met de mand is van de bezorger van slagerij De Meyer die op de hoek van de Krommedijk en de Louis Bothastraat zat. Volgens adres­boeken is die slagerij is er pas kort na de oorlog gekomen. De foto zal dus tussen 1946 en 1950 zijn gemaakt. Dit werd ook wel het Lipslijntje genoemd, naar de grootste klant langs de lijn: sloten- en brandkastenfabriek Lips. Foto uit het familiealbum van Hans van de Ven, kleinzoon van de heer Groebbé.

Loc 7727, datum en locatie onbekend. De man op de loc is Herman Teuiten (1901-1967). Hij woonde in Almelo en werkte als machinist bij NS. Op deze foto is hij nog stoker; de machinist staat naast de loc. Omdat hij in Almelo woonde, zal de foto in deze regio zijn gemaakt. Dit is een tenderloc uit de serie 7701-7744. Foto uit het familiealbum van Monique Buist.

Opperdoes, 10 oktober 1953. Loc 1804 is aan het rangeren. De man op de foto is een inmiddels overleden neef van Klaas Meurs.

Rens van den Heuvel stuurde mij in oktober 2023 deze foto waarop zijn opa Johan Hoefsmit staat als machinist van een stoomloc. Verder is hem niets over deze foto bekend. Een deel van het locnummer is goed te zien. Het is een loc uit de serie 7201-7209, oorspronkelijk van de Nederlandsche Centraal Spoorweg Maatschappij (NCS). Die exploiteerde de spoorlijn van Utrecht naar Zwolle, met een paar zijlijnen waaronder een lijn van Nijkerk naar Ede. Op het bord staat "Plaatsbewijzen voor de locaaltreinen richting Nijkerk en Arnhem zijn te verkrijgen aan het loket in de vestibule van het hoofdgebouw". Mogelijk is de foto gemaakt in Ede. De foto is waarschijnlijk gemaakt in 1921, het jaar waarin de loc een NS-nummer kreeg. Onder de nummerplaat op de zijkant is (onleesbaar) het SS-nummer geschilderd.

Loc 3912

Loc 3912, datum en locatie onbekend.

De man in het lichte jasje is Herman Teuiten (1901-1967). Hij woonde in Almelo en werkte als machinist bij NS, maar op deze foto's is hij nog stoker. De machinist in het mooie ribfluwelen pak heette Hondebrink. De derde man is een onbekende rangeerder. Foto's uit het familie­album van Monique Buist. Zij is getrouwd met een kleinzoon van Herman Teuiten.

Loc 3912 deed dienst van 1929 tot 1957. Wie herkent de locatie of kan iets meer over deze foto's melden?

Motorwagen 2 van de GTG op lijn 3 in Groningen. Deze trams hebben tot ongeveer 1948 dienst­gedaan. Ook op zo'n klein trammetje deden twee man dienst. Links de conducteur, rechts de bestuurder. Dit is de broer van de grootvader van Peter Stoffers, eigenaar van deze foto. Collectie Noord-Nederlands Trein & Tram Museum, www.nnttm.nl.

Steenwijk, begin jaren 50. Loc 1103 krijgt het vertreksein van stationschef Vetkamp. Lambertus Jan Vetkamp werd op 4 januari 1895 geboren in Amersfoort. In 1919 is hij gehuwd te Zwolle; hij was toen spoorwegarbeider. De bovenleiding in Steenwijk kwam in mei 1952 in gebruik, de foto's zullen kort daarna zijn genomen. De nieuwe loc en rijtuigen zijn turquoise. Foto's collectie Joop Vroom.

Almelo, circa 1965. Henk Morsman met pet en vertrekstaf van de stationschef. Met dit "spiegelei" gaf de stationschef, op grotere stations de perronchef, vroeger het vertreksein. In het donker gebruikte hij een vertrekstaf met een groene lamp. Rond 1968 was deze vertrek­procedure overal in onbruik geraakt. Sindsdien is de hoofdconducteur verantwoordelijk voor het vertrek van de trein. Foto Jan Morsman. Lees ook de oorlogsherinneringen van Jan Morsman.

Gieten, circa 1960. Een goederentrein op de lijn Assen-Stadskanaal. De conducteur van de trein, Piet Brander, sluit de spoorbomen. De foto is gemaakt voor een lokale krant ter ere van de ingebruikneming van de overweg in Gieten, ter hoogte van het vleesverwerkende bedrijf Udema. Hier werd vaak even extra halt gehouden om goedkoop vlees in te slaan. Veelal hadden de conducteurs een bestelling voor een man of 20 die de trein bij binnenkomst in Groningen op stonden te wachten. In Gasselternijveen was de depotchef ook de kroegbaas. Sommige onverklaarbare vertragingen zijn misschien op dit gegeven terug te voeren. De conducteurs moesten toen ook de wagens aan- en afkoppelen en wissels omleggen. De foto is gemaakt door fotograaf Huizinga te Stadskanaal, en werd toegezonden door Koos Brander uit Zuidhorn, de zoon van de man op de foto.

Amsterdam CS, begin jaren zestig. Een select groepje NS-machinisten mocht deze trein besturen tussen Emmerich en Amsterdam. Op het perron staat Dick Beenen, vader van Jan Beenen die mij deze foto mailde.

Winschoten, 1962. Duits treinpersoneel voor hun loc, waarschijnlijk tijdens hun jaarlijkse uitje waarbij ze met hun familie gingen winkelen in Winschoten. Tussen de blufpetten staat Arend ter Maten, die in de jaren 60 stationschef was in Winschoten. Deze foto komt uit de collectie van zijn kleinzoon, Walter ter Maten.

Vlaardingen, jaren 60. Locomotor 296 met op de treeplank Cor Volkers. Op het depotplaatje staat FO: Feijenoord. Daar is de Sik ook voor het laatst gesignaleerd, geschilderd in NedTrain-kleuren en uiteraard zonder bronzen nummerplaten. Het locje zou naar België zijn gegaan en in juli 2006 zijn gesloopt. De zoon van Cor Volkers zou graag een nummerplaat van de 296 kopen. Foto uit het familiealbum van Kees Volkers.

Hilversum, 1944. Foto gemaakt bij de stallen van ATO Van Gend & Loos aan de Liebergerweg. Stalbaas Theo Otten vierde zijn 25-jarig jubileum. Hij zit in uniform met pet op achter de bloemen. Rechts zit zijn vrouw Gerarda Otten-van Ewijk. Daartussen staan hun kinderen Any, Gerard en Cobi. Hun oudste zoon Anton was in Duitsland tewerkgesteld als dwangarbeider. De paarden, belangrijke werknemers in die tijd, mochten ook op de foto. Het gezin Otten woonde aan de Liebergerweg bij de stallen en de garages voor de koetsen en wagens. Hun moestuin zat ingeklemd tussen de spoorlijnen naar Amersfoort en Utrecht. De stallen zijn halverwege de jaren 50 opgeheven. Theo Otten werd toen als stalbaas overgeplaatst naar Leeuwarden, waar hij nog zijn 40-jarig jubileum heeft gevierd. Informatie van kleinzoon Theo Reijn. Foto collectie E. van Barneveld.

Mijn grootvader was rangeerder in Hilversum. Ik vermoed dat deze foto vlak voor zijn pensionering in 1949 is gemaakt. Op zijn jasje ontbreekt een knoop. Op de rechterfoto de grootvader van J.A. Seure, die als overwegwachter dienst deed bij de Oude Amersfoortseweg in Hilversum. Hij had maar één arm en werkte daarom samen met een collega die ook één arm had.

vorige       start       omhoog