Fotografeertips

Treinen kunnen niet uitwijken en ze kunnen niet snel remmen. Breng jezelf of anderen nooit in gevaar. Zorg ervoor dat je machinisten niet aan het schrikken maakt. Laat duidelijk zien dat je een fotograaf bent, zeker als je op een ongebruikelijke plaats staat. Ga geen vreemde toeren uithalen met lichtgevende vestjes. Draag onopvallende, donkere kleding.

In Nederland is het fotograferen vanaf voor het publiek toegankelijke plaatsen toegestaan, mits je je aan enkele regels houdt. Zie fotografeerverbod. In andere landen kunnen andere regels gelden. Informeer bij twijfel bij het stationspersoneel. Gedraag je in elk geval altijd onopvallend.

Je moet nooit treinen fotograferen met een groothoeklens of met een telelens. Want groothoeklenzen en telelenzen geven een vertekend beeld! Altijd een standaardlens gebruiken, want wij willen alleen maar standaardfoto's zien. Dit is de communis opinio onder spoorwegfotografen. Altijd leuk om daar op een internetforum tegenin te gaan. Iemand mailde zelfs twee foto's om het verschil tussen groothoek en standaard te laten zien. Wel was hij met zijn groothoeklens een stuk dichter bij de trein gaan staan, om het verschil te laten zien... Ik heb toen dus maar een opstelling gebouwd om het echte verschil tussen groothoek en tele te laten zien. De foto's heb ik gemaakt met een digitale camera. De brandpuntsafstanden zijn omgerekend naar de corresponderende waarden op kleinbeeldcamera's. Negentig procent van mijn foto's zijn met groothoeklens gemaakt. Over groothoeklenzen bestaat het misverstand dat die een vertekend beeld geven. Maar een goede lens vertekent niet. Wel is het perspectief natuurlijk anders als je dichterbij een object gaat staan. Maar eigenlijk heb je maar één soort lens nodig om alle foto's te kunnen maken die je maar wilt, en dat is een (flinke) groothoeklens. Om praktische redenen kan een telelens (of zoomlens) natuurlijk handig zijn, maar stel dat je een digitale camera hebt met een oneindig oplossend vermogen, dan kun je op je computer zo ver inzoomen als je wilt wanneer je een deel van de omgeving niet op de uiteindelijke foto wilt hebben.

Bij digitale camera's (en ook bij videocamera's) is de zogenaamde witbalans van belang. Elke camera biedt de mogelijkheid om deze witbalans automatisch te laten instellen, op basis van het aanwezige licht. Bij kunstlicht, dat veel geel bevat, zal de camera gaan corrigeren door het geel minder mee te laten wegen. Maar de automatische witbalans werkt niet altijd goed, zoals op de linkerfoto is te zien. Door het vele geel in het onderwerp gaat de camera corrigeren richting blauw, waardoor de foto veel te blauw wordt. Het is vaak beter om de automatische witbalans niet te gebruiken, en de camera in te stellen op bijvoorbeeld "zonlicht", "schaduw" of "kunstlicht", naar gelang de omstandigheden. De rechterfoto is op deze manier gemaakt. Perfectionisten stellen de witbalans met de hand in, door de camera te richten op een wit oppervlak, bijvoorbeeld een vel papier. Raadpleeg de handleiding van je camera.

Hardinxveld-Giessendam, 20 mei 1991. SSN-loc 41 105 racet voorbij. De foto (dia) is gemaakt met een spiegelreflexcamera met verticale gordijnsluiter en lange sluitertijd. Geen bewerking achteraf.

Driebergen, 17 juli 2007. Deze koe trekt zich niets aan van de VIRM in de verte. De boom is een ficus carica, met een stamomtrek van 90 cm, en staat bij de firma Abbing te koop voor 3150 euro. Let op de diagonale lijn vanaf de rug van de koe tot aan de neus van de trein. Als ik een fractie eerder of later had afgedrukt, was de spanning uit deze foto verdwenen. De koe is trouwens niet echt. Een veel gemaakte beginnersfout, waar ik me zelf maar al te vaak aan heb schuldig gemaakt, is het fotograferen van treinen van buffer tot buffer. Natuurlijk, er is niets mis met een mooi staatsieportret, maar probeer ook eens oog te hebben voor de omgeving. Misschien is de ideale treinenfoto wel de foto waarvan je aanvankelijk helemaal niet in de gaten hebt dat er een trein op staat. Zie bijvoorbeeld de foto's van grootmeester Carl Bellingrodt.

Kaldenkirchen, 13 augustus 2006. Loc 220 033 met historische rijtuigen. Het zonlicht strijkt schuin van achteren langs de trein. Dat is niet zo heel mooi, maar je hebt niet altijd de keuze. Daarom heb ik een polarisatiefilter gebruikt (onderste foto). Let ook op de wolkenlucht, die heb ik dus niet achteraf bewerkt. De foto is trouwens helemaal niet bewerkt, alleen een fractie lichter gemaakt over de hele linie. Een polarisatiefilter neemt vrij veel licht weg, het scheelt al gauw een paar diafragmastoppen, maar in de praktijk gebruik je zo'n filter alleen bij zonlicht.

Utrecht, Spoorwegmuseum, 5 september 2009. Ontwerp van Allan voor een elektrisch driewagenstel, circa 1954. De kop lijkt afgekeken van de V200. Veel modellen van het Spoorwegmuseum staan achter spiegelglas en zijn daardoor zeer moeilijk te fotograferen. Daarom heb ik hier een polarisatiefilter gebruikt om reflecties te verminderen.

Spoorwegmuseum, 23 oktober 2011. Loc 1010 op een speciale manier en profiel gefotografeerd. Dit lijkt vervormd maar dat is het niet; zo zie je de locomotief als je er vlak voor staat. Alleen in het echt gaan je hersens het beeld corrigeren. Deze foto bestaat uit twee delen, die met Photoshop automatisch aan elkaar zijn gemonteerd. Er bestaan ook speciale programma's voor. Dit noemt men 'photomerge' of 'stitch'.

Tussen de rails!

Hoe maak je een spiegelselfie?

Hoe fotografeer je jezelf in een spiegel? Een handleiding in twee begrijpelijke stappen.

Stap 1. Kijk op je camera of je wel goed in beeld bent. Als je op dat moment een foto maakt ziet het er dom uit.

Stap 2. Kijk via de spiegel in de lens van je camera. Dan pas maak je de foto en kom je er interessant op te staan.

Fotografeer je met je telefoon? Bedenk dan dat je een telefoon ook horizontaal kunt houden. Meer zelfportretten.

Grasdorf, augustus 1968. Haltepunkt van de Bentheimer Eisenbahn. Gezien door het fotografisch oog van Nico Spilt.

How to Photograph Trains. J.D. Mills. Fountain Press, London 1957. Prachtig boekje met aanwijzingen voor het fotograferen van treinen: welke camera's, films, filters zijn het meest geschikt, hoe zet je een stoomtrein het mooist op de foto, en waar kun je in Engeland de beste treinenfoto's maken? Met uiteraard fraaie foto's, bijvoorbeeld van een locomotief die tijdens de rit water neemt vanuit een tussen de rails gemonteerde trog. Dankzij de voor die tijd zeer moderne kleinbeeldcamera kon de fotograaf van deze trein wel drie actiefoto's maken.

Meer boeken over spoorwegfotografie.

How to Photograph Aircraft. Peter Shephard. Fountain Press, London 1960.

How to Photograph Boats. Jack H. Coote. Fountain Press, London 1958.

vorige       start       omhoog