Musea in Den Haag

Behalve het onvermijdelijke Madurodam, met zijn uitgebreide railnet, telt Den Haag diverse andere interessante bezienswaardigheden.

Louwman Museum

Den Haag, 25 augustus 2019. Ons team bezocht het Louwman Museum in Den Haag. Een groot en interessant museum, waar voornamelijk automobielen zijn te zien, maar bijvoorbeeld ook een van de eerste Londense dubbeldekkers, een Milnes-Daimler uit 1904. www.louwmanmuseum.nl

Den Haag, 25 augustus 2019. Een fraaie verzameling dwergauto's was te zien tijdens een tijdelijke tentoonstelling. In de vaste collectie bevinden zich ook diverse kleine en erg kleine auto's.

Communicatiemuseum COMM (voorheen Postmuseum)

Den Haag, 12 juli 2019. Ons team bracht een bezoek aan het communicatiemuseum COMM, dat op 19 juli 2019 voor het laatst geopend zou zijn voor individuele bezoekers. Voortaan kunnen er op afspraak alleen nog groepen in terecht. In de jaren zestig ben ik in de voorganger van dit museum geweest: het Nederlandsche Postmuseum. Ik herinner me de demonstratie met een enorme brievensorteermachine. Die machine is verdwenen, net als veel andere apparatuur; die is nu opgeslagen in depots. COMM, na een grote verbouwing geopend in 2017, wilde van het stoffige imago af en werd helemaal interactief zoals dat tegenwoordig hoort, met overal beeldschermen en doe-dingen voor de jeugd. Maar daar blijk je toch te weinig publiek mee te trekken. In elk geval was ik deze ochtend de enige bezoeker.

Van Postmuseum naar Beeld en Geluid

Het Nederlandsche Postmuseum stamt uit 1929. Van 1989 tot 1999 heette het PTT-museum. Daarna trok de PTT zich terug en werd het verzelfstandigd tot Museum voor Communicatie. In 2016 werd het museum gesloten voor een grote verbouwing die ruim anderhalf jaar duurde. Er kwamen allerlei zalen waarmee men zakelijke bezoekers dacht aan te trekken. Dit gebeurde onder leiding van een directeur die wat makkelijk met geld omging en moest opstappen. Het museum is door zijn beleid in grote financiële problemen gekomen. Het beheer van het museum is overgenomen door het Hilversumse Beeld en Geluid. Voortaan is het alleen nog geopend voor groepen en voor bijeenkomsten. Het heet nu Beeld en Geluid Den Haag. www.comm.nl

Het toetsenbordvraagstuk

In het archief van het Museum voor Communicatie is ook een belangrijke brief van mijn hand, uit 1978, bewaard gebleven. Deze brief handelt over het prangende toetsenbordvraagstuk.

Transorma

Beeld en Geluid Den Haag, 19 juni 2024. In voorheen het communicatiemuseum COMM, ooit begonnen als het Nederlandsche Postmuseum, staat een grote postsorteermachine uit 1931: de Transorma.

Bij mijn vorige bezoek in juli 2019 kon ik deze machine niet vinden. Misschien zat die toen verstopt achter een wand of heb ik gewoon niet goed gezocht. In elk geval kon ik nu weer een jeugdherinnering ophalen: een jaar of zestig geleden heb ik deze machine in werking gezien. Met veel kabaal werden brieven die erin werden gestopt verdeeld over de tientallen vakken aan de voorkant. De machine nam het werk over dat normaal met de hand werd gedaan op de postkantoren. Althans een deel van het werk, want het lezen van de adressen gebeurde nog steeds door een mens: de codeur die rechts naast de machine stond. Hij las het adres en tikte dan het nummer in van het vak waar de brief naartoe moest. Om tempo te maken moest de codeur al die nummers uit zijn hoofd kennen.

De naam Transorma is afgeleid van de woorden TRANsport en SORteren, gevolgd door de letters MA van de twee uitvinders: Marchand en Andriessen. De machines werden gebouwd door Werkspoor. De PTT gebruikte ze in Rotterdam, Haarlem, Utrecht, Breda, Den Bosch en Den Haag. De laatste, in Rotterdam, deed dienst tot 1968. Ook naar andere landen zijn machines geëxporteerd. Er bestonden verschillende modellen. De machine in het museum is het kleinste model. Hiervan lijkt maar de helft te zijn opgesteld; volgens de literatuur had deze versie 160 vakken, maar op mijn foto's tel ik er 80. Lees meer op Wikipedia en bekijk dit filmpje.

In het museum staat ook een model van een veel grotere versie, waar vijf codeurs tegelijk mee konden werken. Het sorteermechanisme zat hier onderin en de te sorteren poststukken werden via een transportband omhoog gevoerd. Zie ook de website van het National Postal Museum in Washington.

Na zondag 30 juni 2024 ging Haagse vestiging van Beeld en Geluid definitief dicht. De collectie wordt opgeslagen in een depot in Hilversum. www.beeldengeluid.nl/denhaag

Panorama Mesdag

Den Haag, 12 juli 2019. Voor alleen COMM zou ik niet speciaal naar Den Haag afreizen. Vijf minuten verderop staat het beroemde Panorama Mesdag, een enorm rond schilderij uit 1880 met uitzicht op het Scheveningen uit die tijd. Mijn vorige bezoek stamt uit de jaren zestig; waarschijnlijk op dezelfde dag als het bezoek aan het Postmuseum. Maar aan het panorama is al die jaren niets veranderd. Het openbaar vervoer staat er ook op: paardentrams. Iets verderop (niet op mijn foto) nadert door de duinen de eerste stoomtram van ons land. Het panorama op internet: www.pm360.nl

Schilderij op rails

In Op Oude Rails, het periodiek van de Tramweg-Stichting, stond in september 2019 een artikel over de trams die op Panorama Mesdag zijn te zien. Een aardig detail: bij het schilderen gebruikte Mesdag een hoge stelling die op rails kon worden rondgereden. Hiervoor werd een onderstel van een paardentram gebruikt. De oude tramrails zijn nog steeds aanwezig maar worden niet meer gebruikt.

Het artikel is geschreven door Roger en Linda Vermeulen. Met hun toestemming en die van de redactie heb ik dit artikel overgenomen. Lees het artikel (pdf).

Madurodam

Wie kent dit stadje niet, tussen Den Haag en Scheveningen? Nederland is hier nagebouwd op miniatuurschaal (1:25), compleet met treinen en trams. Lees meer over Madurodam.

Zie ook:

vorige start omhoog