Utrecht Maliebaan

Waarom de Mengelberglaan na de oorlog Wolter Heukelslaan ging heten. En het is dus Maliebaan, niet Malibaan wat je nog weleens ziet, mogelijk onder invloed van de Talibaan.

In mei 2018 gaf Kees van de Meene een interessante presentatie over de geschiedenis van de Maliebaan.



Utrecht, 25 juli 2010. Vroegere spoorwoning aan de Zonstraat, vlak bij het Spoorwegmuseum.


Utrecht Maliebaan, jaren vijftig. Bauke Aardema woonde in een huis (nummer 47A of 47B) vlak naast het spoor. Vanuit zijn slaapkamerraam heeft hij deze foto's van stoomlocomotieven gemaakt: een tenderloc van de serie 6000, en een loc van de serie 3700 met een Austerity-tender. Op de onderste twee foto's is de overweg in de Burgemeester Reigerstraat te zien. De spoorbomen werden bediend vanuit het lichtgekleurde huisje. Rechts daarvan een brandspuithuisje. Familiefoto's.


Utrecht, 10 augustus 1942. Een van het station Maliebaan komende stoomloc remt niet op tijd en duwt de houten wachtpost op de overweg in de Burgemeester Reigerstraat. De familie van mevrouw Van Wakeren, de overwegwachteres, kijkt in de camera. Foto's collectie Fred Meijer.


Utrecht, Wagenstraat, 6 november 1977 en 29 mei 2005. Een voormalig brandspuithuisje vlak bij de spoorwegovergang in de Burgemeester Reigerstraat. Daarachter ligt het emplacement van het Maliebaanstation. Toen ik de zwart-witfoto maakte zat er een autowasserij in het huisje. Later kreeg het een horecafunctie.


Harz-Express met kopmaken in Lunetten

Een curieus koersbord uit 1972. De Harz-Express werd vanuit Amersfoort via de Maliebaan geleid en moest daarom bij Utrecht Lunetten kopmaken in plaats van op Utrecht CS. De bestemming Lunetten staat ook keurig op het bord vermeld, hoewel daar geen reizigers konden in- of uitstappen. Foto Adriaan Pothuizen.

Utrecht, 28 april 1973. Loc 1138 met de Harz-Express op de Oosterspoorweg. De trein is op weg van Hoek van Holland naar Bad Harzburg, en heeft kopgemaakt op Utrecht Lunetten. Rechts achter de trein het Spoorwegmuseum. Het terrein links was toen nog niet bij het museum betrokken. Foto Adriaan Pothuizen.


Twee DE5'en passeren het Spoorwegmuseum

Utrecht, 28 april 1973. Treinstellen 182 en 187 passeren het Spoorwegmuseum tijdens een door de NVBS georganiseerd afscheid van de DE5. Aan boord bevond zich uw webmaster. Foto's Adriaan Pothuizen.


Wolter Heukelslaan


Utrecht, 5 mei 2008. Wolter Heukels was een Utrechtse verzetsstrijder. Na de oorlog is deze straat naar hem vernoemd. Voor die tijd was het de Mengelberglaan. Willem Mengelberg was een Nederlandse dirigent die geen grote afkeer had van de Duitse bezetter, om het zo maar te zeggen, vandaar dat zijn naam na de oorlog niet meer op straatnaambordjes mocht staan. Dat de Mengelberglaan in Utrecht naar een heel andere Mengelberg was vernoemd deed niet ter zake.

Gedenksteen
In de Niasstraat in Utrecht, bij de voormalige Jaffa-fabriek, is in een bakstenen gedenkmuur een plaquette van zwarte natuursteen aangebracht met de volgende tekst: “Laten we hen niet vergeten. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn op dit terrein gefusilleerd: Wouter Heukels en Leendert Lans als vergelding voor een bomaanslag op de machinefabriek Jaffa.”

Amsterdam CS, 1930. Willem Mengelberg, toen nog niet verguisd vanwege zijn gedachtengoed, poseert naast loc 3917.


 

Utrecht, 6 januari 1967. Inrijsein bij het Maliebaanstation, Hilversumse zijde. Het bordessein stond links van de sporen, maar gold voor het rechterspoor, dus voor treinen die uit de richting Blauwkapel kwamen. Dit om de zichtbaarheid van het sein vanuit de boog in het spoor te verbeteren. Het om deze reden aan de linkerzijde plaatsen van seinen was geen uitzondering. Er was in die tijd nog geen sprake van dat machinisten zonder grondige wegbekendheid de baan op werden gestuurd. Foto Kees van de Meene. Een tekening uit 1961, waarop dit sein is ingetekend. Bron: Kees van de Meene.


Utrecht, 6 januari 1967. Een duo 2400'en nadert het Maliebaanstation. Foto Kees van de Meene.


Utrecht, 6 januari 1967 en 5 mei 2008. Ik heb een aantal jaren op de bovenste verdieping van Wolter Heukelslaan 43 gewoond. Het bordessein was toen al verdwenen. Zwart-witfoto Kees van de Meene.


Utrecht, december 1978. Mijn groene Lada (43-90-UE) voor Wolter Heukelslaan 43.


Utrecht Oosterspoorweg, 8 april 1974.  Loc 2479 met twee platte wagens, gefotografeerd uit het huis waar ik toen woonde. Vanuit het raam heb ik diverse geluidopnamen in stereo gemaakt. Een halve kilometer links ligt het Spoorwegmuseum; de trein rijdt richting Blauwkapel.


 

Utrecht, 10 april 1974. Loc 2447 met bovenleiding-montagewagen 30849741513 (voorheen mBD 9028). Op de tweede foto een Sik met bovenleidingmontagewagen 30849741613 (voorheen mCd 9430).


Utrecht, 20 augustus 1975. Loc 3737 passeert de plek waar vroeger de halte Biltstraat was. De trein is bestemd voor bezoekers van het MOROP-congres 1975 dat door de NVBS werd georganiseerd. In de achtergrond het Ooglijdersgasthuis. De halte Biltstraat bestond uit een eilandperron. Hier stapten meer passagiers in en uit dan bij het ongunstig gelegen Maliebaanstation.


 

Utrecht, 13 april 1976. Loc 2491 passeert het Spoorwegmuseum, met aan de haak een vrieswagen en een anonieme Sik.


Spoorwegmuseum aan de Maliebaan, 9 juni 1973.


Utrecht, 12 oktober 2005. Een van de weinige baanvakken waar nog echt over verkeerd spoor (VS) kon worden gereden. Vanaf Lunetten tot het Spoorwegmuseum konden treinen beveiligd over het linkerspoor rijden. Van deze mogelijkheid werd gebruik gemaakt door de pendeltreinen tussen Utrecht Centraal en het museum. Deze treinen kwamen binnen op het kopspoor links op de foto. Voor treinen die rechtdoor moesten rijden, tot Blauwkapel, was een "lastgeving verkeerd spoor" nodig, of zoals men het tegenwoordig noemt een "aanwijzing". Lastgeving komt zo opdringerig over. De pijl boven het bord VS wijst naar het spoor waar het bord betrekking op heeft. Inmiddels is de situatie hier sterk veranderd. De pendeltreinen rijden nu via Blauwkapel, de verbinding tussen museum en Blauwkapel is enkelsporig geworden, en de verbinding met Lunetten is verdwenen.


Utrecht, 3 mei 2013. Overweg in de Zonstraat. Stopbord (sein 301), betekenis: "Stoppen voor het bord en de opdracht, vermeld op het onderbord, uitvoeren. Indien geen opdracht vermeld, mag na het stoppen verder worden gereden." Deze overweg wordt alleen nog gebruikt bij rangeerbewegingen. Een paar honderd meter verderop lopen de sporen dood. De fiets is van de fotograaf. Deze staat met zijn rug naar het Spoorwegmuseum. De foto hierboven, uit 2005, is vanaf de andere kant genomen.


Utrecht Lunetten, 11 maart 2012. Beeld van de werkzaamheden, met loc RRF 1101 met een 'Long Rail'-trein van BAM. Achter de loc is de verbindingsboog naar de Oosterspoorweg te zien, de lijn die langs het Spoorwegmuseum loopt. Deze verbinding is in oktober 2012 afgesloten. Begin 2013 is de infrastructuur bij het Spoorwegmuseum aangepast. Dit is alleen nog vanuit de richting Blauwkapel per trein te bereiken, via een enkelsporig traject. De verbindingsboog bij Lunetten moest wijken voor de sporen van de sneltram naar De Uithof, die over enige jaren wordt aangelegd.



Malibaan?

In onze praktijk komen we dit regelmatig tegen: Malibaan waar Maliebaan zou moeten staan. Dit voorbeeld komt van de site van de Vrienden van het Spoorwegmuseum. Je weet wel, dat museum bij de Maliebaan.

Malie komt van een oud Frans balspel: mail. Een soort golf, dat werd gespeeld op een Champs de Mail. In Londen heb je een Pall Mall, in Utrecht en Leiden een Maliebaan. En als je wilt demonstreren tegen de Talibaan* of tegen ingrijpen in Mali, dan ga je naar het Malieveld in Den Haag.

* Tegenwoordig is de spelling Taliban (als meervoud van Talib) gebruikelijk.



Emplacementtekeningen

De emplacementen Maliebaan en Lunetten in 2009. Inmiddels is de situatie hier sterk gewijzigd. Zo is er geen verbinding meer tussen de twee emplacementen. De lijn naar Houten is viersporig geworden. Tussen Maliebaan en Blauwkapel wordt enkelspoor gereden.


Zie ook:




vorige       start       omhoog