Hanomag

Deze fabriek, in Hannover-Linden, werd in 1846 gesticht door Georg Egestorff. In 1871 werd de naam veranderd in Hannoverische Machinenfabrik (afgekort Hanomag). Tot 1931 produceerde Hanomag treinen; daarna werd de productie hiervan overgenomen door Henschel. Van 1925 tot 1951 produceerde Hanomag personenauto's, maar hier had men weinig succes mee. Beter liep het met vrachtwagens en tractoren. In 1971 nam Mercedes-Benz de productie hiervan over. Vanaf toen maakte Hanomag alleen nog grondverzetmachines, zoals bulldozers en shovels, totdat de productie hiervan overging naar het Japanse Komatsu. De naam Hanomag verdween hiermee uiteindelijk van de markt.

Fabrieksfoto van loc 39 117. De Pruisische P10 wordt beschouwd als voorloper van de Einheitslokomotiven.
Loc 95 033, een Pruisische T20, op een tentoonstelling in Berlin-Seddin. Voor de loc staat een gezelschap rond Reichsverkehrsminister Oeser. (Repro's uit Hanomag Nachrichten, november 1924.)

Foto van een bizar ongeval in Polen, tijdens de Eerste Wereldoorlog. Een losse spoorstaaf is door de vuurkist van een stoom­locomotief gedrongen. Uit "Die Lokomotive in Kunst, Witz und Karikatur". Uitgegeven door Hanomag in 1922.

De 100ste en 1000ste locomotief van Hanomag, vernoemd naar Egestorff (de oprichter van Hanomag) en Bismarck (Pruisische ijzervreter). Tekeningen uit "Die Lokomotive in Kunst, Witz und Karikatur". Hanomag, 1922.

Tenderlocomotief 4010 van de Bulgaarse staatsspoorwegen (BDŽ), een compoundlocomotief met zes drijfassen. Dit was de 10.000ste door Hanomag gebouwde locomotief, afgeleverd op 15 juli 1922. De serie bestond uit tien exemplaren. Na 1945 zijn de locs omgebouwd op enkelvoudige expansie. Pentekening van Dipl.-Ing. Ad. Wolff in "Die Lokomotive in Kunst, Witz und Karikatur". Hanomag, 1922.

Fabrieksplaten van de 10.000ste Hanomag-loc (zie hierboven) en van het locje hieronder. Wie naar de jaartallen kijkt, ziet dat er met fabrieksnummer 10.000 duidelijk wat is gesjoemeld.

Neuenmarkt-Wirsberg, 17 augustus 2005. Door Hanomag gebouwd tweeassig locje type "Ploxemam" uit 1928, fabrieksnummer 9444. De eerste eigenaar was het Städtische Gaswerk in Nürnberg, later Energie- und Wasserversorgung AG, Nürnberg, vervolgens Dampfbahn Fränkische Schweiz.

Verkehrsmuseum Nürnberg, 16 augustus 2005. Loc "Saarbrücken 3143", een Pruisische G3, in 1884 gebouwd door Hanomag, fabrieksnummer 1759. In 1911 ging de loc uit dienst en ging toen naar AW Trier voor het testen van hijskranen.

Tenderloc DB 81 004 van Märklin. De Baureihe 81 is door Hanomag gebouwd vanaf 1928. Het is een vierassige variant van de Baureihe 80. Ze waren bestemd voor de zware rangeerdienst. Er zijn er 10 van gebouwd. In 1940 was het plan om er nog 60 te bouwen, maar daar is vanwege de oorlog niets van terecht gekomen. De laatste locs deden dienst in 1963. Loc 81 004 is bewaard gebleven (laatst bekende locatie Naumberg, www.hessencourrier.de).

Loc 81 004 van Märklin heeft op afstand bedienbare koppelingen (Telex). De kraan en het platte wagentje heb ik zelf in elkaar gezet. Dit treintje bezit ik sinds omstreeks 1966.

Haaksbergen, 28 oktober 1973. Loc MBS 4.

Deze loc is gebouwd door Hanomag in 1925 en onder fabrieksnummer 10431 aan de Kleinbahn Delmenhorst-Harpstedt 4 geleverd. Later heeft de loc onder nummer 353 bij de Delmenhorst-Harpstedter Eisenbahn dienstgedaan. In 1968 is de loc verkocht aan de MBS, die haar in 1970 onder nummer 4 weer in dienst nam. De loc is in 1997 buiten dienst gesteld en wacht op een algehele revisie.

Mariënwaerdt, 14 augustus 2009. Onderste foto Carina Spilt.

Bunnik, 1 september 2007. Tractor gebouwd door Hanomag.

Hanomag Nachrichten. Heft 133. Tijdschrift uit november 1924. Onder andere een technisch artikel over houtgestookte stoomlocomotieven, zoals die bijvoorbeeld op Java werden gebruikt.

Die Lokomotive in Kunst, Witz und Karikatur. Uitgegeven door Hanomag in 1922, ter gelegenheid van het opleveren van de locomotief met fabrieksnummer 10.000 (wat niet per se overeenkomt met de 10.000e gebouwde locomotief).

Der Bau von Mallet-Lokomotiven für Java bei Hanomag, 1923. Ton Pruissen. Deutsche Gesellschaft für Eisenbahn­geschichte (DGEG), 2016. ISBN 9783936619041.

Building Mallets for Java at the Hanomag Works, Germany, 1923. De bouw van Mallet-locomotieven voor Java bij Hanomag, Hannover, 1923. (Drietalig boek.)

Ton Pruissen is bekend van zijn films en dvd's, maar er is nu ook een boek van hem verschenen. Lang geleden, in zijn studententijd, kreeg hij door een toeval een grote verzameling albums in bezit met foto's die in opdracht van Hanomag (Hannoversche Machinenfabrik) zijn gemaakt. In een van die albums is de bouw te volgen van Mallet-locomotieven voor de spoorwegen op Java. Deze foto's zijn in dit boek gereproduceerd. Bovendien zijn er toelichtende teksten opgenomen over Hanomag, over de spoorwegen in Nederlands-Indië, en natuurlijk over de Mallets zelf. Alle teksten en foto­bijschriften in dit bijzondere boek zijn in drie talen: Duits, Engels en Nederlands.

vorige       start       omhoog