Beijnes

Beijnes is lange tijd een van de Nederlandse fabrikanten van spoor- en tramwegmaterieel geweest, naast Allan in Rotterdam en Werkspoor in Amsterdam en Utrecht. Geen van deze fabrieken bestaat meer: al het materieel komt nu uit het buitenland.

In 1838 vestigde timmerman Jan Beijnes zich aan de Riviervischmarkt 7 in Haarlem als wagenmaker. Korte tijd later raakt zijn jongere broer Anton, die smid is, bij het bedrijf betrokken door de levering van ijzerbeslag. Het bedrijf was vele jaren gevestigd tegenover het station Haarlem. Op 2 november 1938 werd het eeuwfeest gevierd. Het bedrijf verschafte toen werk aan vijfhonderd mensen. In 1950 werd de fabriek naar Beverwijk verplaatst. De fabriek is in 1963 gesloten. Tot de laatste door Beijnes gebouwde producten behoren rijtuigen voor Hondekop-treinstellen en gelede trams voor het GVB in Amsterdam.

Advertentie van Beynes (gespeld met een y in plaats van ij), met een motorrijtuig van de ZHESM.
Uit "Het spoorwegmaterieel en het spoor" door P. Labrijn en E. Bolleman Kijlstra, 1920.

Twee tweewagenstellen mat.'35 ("Hoek van Hollanders"). Drie van de acht treinstellen zijn gebouwd door Beijnes,
de overige door Allan en door Werkspoor. Prentbriefkaart collectie Nico Spilt.

Den Dolder, 30 juni 1969. Drie witte instructierijtuigen: 21849741008, 30849741931 en 21849741011. Het voorste rijtuig is geblindeerd om dienst te doen als filmzaal; dit is het vroegere inspectierijtuig NS A6001, oorspronkelijk NCS A 2, gebouwd bij Beijnes in 1910 (zie OdR 1989-NS 150 blz. 105). Daarachter het vroegere salonrijtuig Sr 2 uit de vooroorlogse Koninklijke Trein. Het achterste rijtuig is een voormalig D-treinrijtuig van de Staatsspoorwegen.

Utrecht Centraal, 24 maart 2003. Loc 3737 (gebouwd in 1911 door Werkspoor) en haar begeleidingsrijtuig,
"Stalen D" nummer D 7521 (in 1931 gebouwd door Beijnes).

Spoorwegmuseum Utrecht, 30 augustus 2005. Paardetramrijtuig, in 1891 gebouwd door Beijnes in Haarlem voor de Stichtse Tramway-Maatschappij (STM).

Bus van de door EGMO onderhouden dienst tussen Hilversum en Utrecht. De carrosserie is kennelijk gebouwd door Beijnes, want ik vond deze foto in een catalogus van Beijnes. Het chassis is van Kromhout, net als het kenteken G-64718. Dit kenteken komt ook voor op foto's van andere bussen en is speciaal voor deze foto op de bus gemonteerd.

Het originele kenteken van deze bus was G-44717. Dit was bus 2 van de Eerste 's Gravelandsche Motoromnibus Onderneming (EGMO) in Hilversum. Bus 10 van de EGMO was identiek. De motor was achterin geplaatst (zie de luchtroosters aan de achterzijde). Deze twee bussen werden geleverd in 1938/39. De EGMO had ook twee andere Kromhout-bussen: nummer 8 (uit 1938) en 11 (uit 1940). Deze vier bussen van de EGMO gingen eind 1940 naar de Limburgsche Tramweg-Maatschappij (LTM) in Heerlen, later naar andere bedrijven.

Spoorwegmuseum Utrecht, 12 december 2007. Tegeltableau Beijnes, 1859-1909.
De fabriek lag tegenover station Haarlem.

Station Haarlem met links de fabriek van Beijnes. Collectie Klaas van Giffen.

Arbeiders (tegenwoordig zouden we dat werknemers noemen) verlaten de fabriek van Beijnes in Beverwijk.
Het is 1955. Acht jaar later zou dit tafereel voor het laatst te zien zijn. Bron: catalogus Beijnes 1955.

Beverwijk, Spoorsingel. De gebouwen staan er anno 2010 nog steeds, maar hebben een iets andere functie gekregen.
Bron: Google Street View, met dank aan Serge Perquin.

Een Haarlems monument voor Beijnes?

Ik schrijf dit omdat er zich een kans gaat voordoen voor een Beijnesmonument op het Stationsplein van Haarlem. Zoals jullie wellicht weten is er sinds kort sprake van station Haarlem am Meer, vanwege de aanleg van een fietsenkelder voor 5000 fietsen. Inderdaad, in Haarlem worden dat soort dingen groots aangepakt. Na de voltooiing hiervan wordt het gehele Stationsplein volgend jaar opnieuw ingericht en dat is een kans die slechts zo eens in de 50 jaar voorbijkomt.

Omdat na de sloop van het Beijnescomplex in 1958 en de sloop van de Beijnes-sporthal nu de laatste herinnering aan de firma Beijnes in Haarlem verloren dreigt te gaan, heb ik onlangs bij de gemeente en bij de Historische Vereniging Haerlem een pleidooi gehouden voor het oprichten van een Beijnesmonument. Het belang van deze Haarlemse firma hoef ik aan jullie niet uit te leggen. De Vereniging Haerlem wil graag helpen om een monument te verwezenlijken, maar heeft hiervoor behoefte aan een sponsor.

  • Kunnen jullie mij adviseren over een mogelijke sponsor voor een Beijnesmonument?
  • Hebben jullie een idee voor de vormgeving van een dergelijk monument?
  • Weten jullie bijvoorbeeld van het bestaan van een Beijnesproduct dat, op de lokatie van de vroegere fabriek op het Stationsplein, tot een blikvanger kan worden gemaakt? Of waar een vandaalbestendig afgietsel van kan worden gemaakt?
  • Hebben jullie andere tips om dit doel te bereiken?

Klaas van Giffen, november 2009

Zie ook Haarlems Dagblad van 24 januari 2010.

Beijnes - Een eeuw van arbeid. Gedenkboek 1838-1939.

In het najaar van 1950 zou Beijnes uit Haarlem vertrekken, de stad waarin de geschiedenis van dit bedrijf in 1838 begon. In 1959 werd Beijnes overgenomen door de Verenigde Machinefabrieken Stork-Werkspoor (VMF). In 1963 werd de fabriek in Beverwijk gesloten.

Scan van dit boek (pdf).

Beijnes - Beverwijk Holland. Catalogus in zes talen van door Beijnes gebouwd materieel. Verschenen in maart 1950, toen men druk bezig was met het bouwen van een nieuwe fabriek in Beverwijk.

Zie enige scans uit deze catalogus.

Beijnes - Beverwijk Holland. Catalogus in zeven talen van door Beijnes gebouwd materieel. Verschenen in mei 1955.

Zie enige scans uit deze catalogus.

Zie ook:


vorige       start       omhoog