Baureihe 23

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog werd de serie 23 ontworpen, die bedoeld was als opvolger van de serie 38 (P8). Deze locs waren afgeleid van de goederenlocserie 50; ze hadden dezelfde ketel en dezelfde tender. Vanwege de oorlogsomstandigheden zijn er slechts twee locs gebouwd, die na de oorlog in Oost-Duitsland terecht zijn gekomen.

In West-Duitsland werd na de oorlog een nieuwe Baureihe 23 ontworpen. Vanaf 1950 zijn daarvan 105 exemplaren gebouwd. De locs 23 024 en 025 waren voorzien van een Kylchap-exhaust, aan de buitenkant te herkennen aan de langwerpige in plaats van ronde schoorsteen. Loc 23 105 was in december 1959 de laatste nieuwe West-Duitse stoomloc. Diverse locs zijn bewaard gebleven, waarvan drie in Nederland.

In Oost-Duitsland is na de oorlog een loc gebouwd, gebaseerd op het vooroorlogse ontwerp. Dit is de Baureihe 23¹⁰, later vernummerd in Baureihe 35. Deze serie bestond uit 113 locs.

Trier, 21 juli 1969. Loc 023 099 vertrekt met een trein naar Koblenz. Dit was de eerste keer dat ik een loc Baureihe 23 in het echt zag. Op deze historische dag zetten twee Amerikaanse astronauten als eersten voet op de maan.

Nijmegen, 1963. DB stoomloc 23 091. De loc zal dienst hebben gedaan voor een van de zes treinenparen die dagelijks bij Kranenburg de grens overkwamen. De loc staat bij het uitrijsein aan de zuidelijke kant van het emplacement. Foto Wietze Landman.

Bw Rheine, 6 augustus 1970. Het personeel van loc 023 102 heeft een korte pauze voordat de loc gedraaid gaat worden.

Heilbronn, 2 maart 1971. Mijn trein uit Stuttgart haalt loc 023 006 in, die op weg is van het depot naar het station Heilbronn. In de verte rijdt een door een 023 getrokken trein de andere kant op. Op de tweede foto het vertrek van loc 023 006.

Heilbronn, 2 maart 1971. Loc 023 065 vertrekt met een trein naar Heidelberg.

Emden West, 12 juli 1971. Loc 023 095 is onderweg van Rheine naar Norddeich.

Emden West, 12 juli 1971. Loc 023 094 met een trein naar Emden Außenhafen.

Leer, 13 juli 1971. Staatsieportret van loc 023 094.

Heilbronn, 13 september 1971. Locs 023 001 en 044 374 in het laatste avondlicht.

Heidelberg, 26 augustus 1972. Loc 023 037 is binnengekomen met een trein uit Heilbronn.

Heilbronn, 27 augustus 1972. Loc 023 071 loopt in voorspan met 051 441 binnen met een lange goederentrein en wordt daarna losgekoppeld. De 023 071 is tegenwoordig in bezit van de VSM.

Heilbronn, 27 augustus 1972. Loc 220 001 in voorspan met stoomloc 023 039.

Crailsheim, 28 augustus 1972. Loc 023 058 vertrekt met een trein naar Lauda. Deze loc is in 2011 overgenomen door de (inmiddels ter ziele gegane) Friese Stoomtrein Maatschappij.

Crailsheim, 28 augustus 1972. Vertrek van loc 023 061.

Crailsheim, 28 augustus 1972. Loc 023 012. Links een trein met een opvolger van de stoomloc: Baureihe 215.

28 augustus 1972. Vanaf de bok van loc 023 012, op weg van Crailsheim naar Aalen. Onderweg wordt gekruist met loc 023 061.

Trier, 16 augustus 1973. Loc 023 062 loopt in het ochtendlicht binnen met een trein uit Saarbrücken. Op station Trier zullen de bovenleiding en de nieuwe beveiliging binnenkort in gebruik worden genomen. Het oude seinhuis, met het vriendelijke verzoek NICHT QUALMEN, zal dan zijn functie verliezen.

Saarbrücken, 16 augustus 1973. Loc 023 063 met een trek-duwtrein in de dienst op Sarreguemines (Frankrijk).

Saarbrücken, 16 augustus 1973. Een trek-duwtrein komt binnen uit Sarreguimines. De trein wordt geduwd door loc 023 036. De machinist zit in het primitieve stuurstandrijtuig, terwijl de loc wordt bediend door de stoker.

Saarbrücken, 16 augustus 1973. Loc 023 062 begeeft zich naar het depot, in het tegenlicht van de ondergaande zon.

Lebach, 16 augustus 1973. Loc 023 064 op de Köllertalbahn.

Lebach, 16 augustus 1973. Loc 023 064 met een trein naar Saarbrücken. Meer Trein & kunst.

Hanweiler-Bad Rilchingen, 17 augustus 1973. Loc 023 063 met een uit Silberlinge bestaande trein van Saarbrücken naar Sarreguimines (Frankrijk).

Etzenhoven, 18 augustus 1973. Loc 023 052 met een trein van Lebach naar Völklingen (bij Saarbrücken).

Lauda, 4 september 1973. Simultaanvertrek in de vroege ochtendzon. Loc 023 061 en 023 039 rijden om 7.00 uur een kleine kilometer samen op. Hierna gaan ze ieder hun weg naar Würzburg resp. Wertheim.

Lauda, 18 april 1975. Locs 023 023 en 052 713 hebben zojuist Ng 63227 in het station van Lauda afgeleverd. Daarna rijdt de 023 023 naar het kleine Bw om daar van nieuwe kolen te worden voorzien. Op deze foto is duidelijk te zien dat het machinistenhuis enigszins scheef staat. Dat is dus niet bij de SSN in 2005 gebeurd. Foto's Rob van der Rest.

Rotterdam Blaak, 30 april 1977. Loc 23 076 van de VSM op weg naar Rotterdam CS. Aan de haak een stam blokkendoosrijtuigen. Links van de lok zie je in de achtergrond nog een klein stukje van brouwerij d'Oranjeboom, dan de verdwenen spoorbrug over de Nieuwe Maas en aan de rechterkant de oude verkeersbrug die enkele malen opgevijzeld is om zo te voorkomen dat de brug over de Koningshaven en de Hef te vaak en te lang geopend moesten worden voor de scheepvaart. Duidelijk is te zien dat de brug een "kattenrug" heeft. Een jaar na het maken van deze foto is loc 23 076 in langdurige winterslaap gegaan. Sinds juli 2007 is ze weer bij de VSM actief. Foto Rob van der Rest.

Salzbergen, 10 september 1977. Loc 23 023 van de SSN met een trein uit Nederland; daarnaast loc 043 906 met een andere extra trein naar Rheine. De tweede foto is later die dag in Rheine gemaakt, toen loc 23 076 van de VSM op het punt stond terug te keren naar Nederland. Rheine nam afscheid van de stoom­locomotief.

Utrecht, 26 mei 1996. VSM-loc 23 071 pendelt met 52 8053 tussen Utrecht CS en het Spoorwegmuseum. Utrecht, 22 september 2001. Loc 23 023 van de SSN met een gezelschapstrein op weg van Amsterdam naar Den Bosch.

Rotterdam Europoort, 13 april 2003. SSN-loc 23 023 aan het begin van de toekomstige Betuweroute.

Roosendaal, 4 juli 2004. VSM-loc 23 071 tijdens Roosendaal 150 jaar spoorstad.

Rotterdam, 16 mei 2005. Loc 23 023 van de SSN. In oktober van dat jaar raakte deze loc betrokken bij een aanrijding op het SSN-depot. De gevolgen bleven gelukkig beperkt tot relatief eenvoudig te herstellen schade aan de loc.

Bilthoven, 13 november 2005. Loc 23 071 is met Sinterklaas op weg van Apeldoorn naar Naarden-Bussum. De trein maakt kop op Utrecht Lunetten. Deze flinke omweg zorgt ervoor dat de Sint op de gewenste wijze in Naarden arriveert. De loc rijdt met tender voor; lees hieronder wat dat betekent voor de toegestane snelheid.

Beekbergen, 3 augustus 2006. Bij de VSM wordt hard gewerkt aan het opknappen van loc 23 076. Foto Jakop de Bruin.

De tender lijkt er klaar voor te zijn om weer aan de loc te worden gekoppeld. Dat gebeurt met drie zware stangen. De middelste stang loopt onder de tender door naar de treinkoppeling aan de andere kant. De trekkracht van de loc wordt op deze manier rechtstreeks op de trein overgebracht, in plaats van via de tender te lopen.

De tender is zodanig ontworpen dat de loc snel achteruit kan rijden. In principe 110 km/uur, net zo snel als vooruit, maar in de praktijk is vanwege het mindere uitzicht 85 km/uur toegestaan. Dat is snel genoeg om dienst te doen op nevenlijnen, zonder de loc te hoeven keren. Ook heeft men duidelijk aandacht besteed aan het tochtvrij houden van de machinistencabine: zie de rubber vouwbalg.

Meer over tenders.

Kaldenkirchen, 13 augustus 2006. Locs 23 042, 23 023 en 65 018 met de SSN Kaldenkirchen Express uit Venlo. Op deze dag vond een Bahnhofsfest plaats.

Märklin-uitvoering van de Baureihe 23.

Spoorwegmuseum Utrecht, 22 december 2007. Loc 99 221 in schaal 0 (nul) van Fleischmann, gezien tijdens de tentoonstelling "120 jaar Fleischmann". Volgens een catalogus uit 1953 zou het een Neubaulokomotive Baureihe 23 moeten voorstellen.

Nossen, 24 augustus 2007. Locs 35 1019 en 1097 tijdens een rit in het kader van Heizhausfest Chemnitz. Dit zijn locs van de naoorlogse Baureihe 23.10 die in de DDR zijn gebouwd. In 1970 werden de locs vernummerd in Baureihe 35, omdat serienummers die met een 2 begonnen vanaf toen werden gebruikt voor e-locs. Foto Bertus Kers.

Mit Volldampf voraus... Loc 35 1097 heeft er wel zin in. Metalen bord, gekocht in een duister hoekje van de Jaarbeurs tijdens Eurospoor 2009.

vorige       start       omhoog