Machinisten
Mcn = machinist. Vaak ook "meester" genoemd, verwijzend naar het vakmanschap waarvan zeker in
de stoomtijd sprake was. Hij leidde in die tijd ook leerlingen op: die begonnen als stoker. Bestuurders van treinstellen werden wagenvoerders genoemd, maar heten tegenwoordig
ook machinist. De werkplek van een machinist wordt ook wel de bok genoemd.
 Le conducteur is de treinbestuurder. Wat wij conducteur noemen, heet in het Frans le contrôleur,
in Vlaanderen treinbegeleider. De machinist van een stoomlocomotief is le mécanicien, de stoker is le chauffeur.
Zie ook Nico de machinist en Met de machinist op pad.
|
 
|
|
Machinisten anno 1839 en 2002. Tekening uit het gedenkboek van de HIJSM, 1839-1889.
De foto is gemaakt tijdens spoorvernieuwingswerkzaamheden tussen Va en Dr, eind 2002, door Gijs Brefeld.
|
|
|
Machinist met tunnelmasker van vuurbestendig materiaal en met zuurstofslang. Dit soort pakken werd gedragen
door locomotiefpersoneel tijdens ritten door tunnels. Locomotief van de Southern Pacific Railroad,
foto H.G. Monroe.
Zie ook Cab Forward-locomotieven.
|
|
|
Spoorwegmuseum, augustus 1970. Een cabine van treinstel 654 vormde vele jaren onderdeel van een presentatie, die
op gezette tijden werd gegeven door een van de suppoosten van het Spoorwegmuseum. Dat waren toen nog gepensioneerde
NS'ers. De demonstratie begon met het omhoog laten gaan van de stroomafnemer die op het perron was opgesteld.
Daarna ging achter de cabine een spoorwiel draaien. Tot slot kregen de bezoekers een
waarschuwing dat de trein ging remmen: met veel lawaai werd het wiel weer tot stilstand gebracht. Bij een modernisering
in 1983 is deze opstelling vervangen door een kop van een Sprinter. De suppoosten zijn uitgestorven.
|
|
Spoorwegmuseum, 12 augustus 1988. In 1983 kreeg het museum van treinenbouwer Talbot uit Aken een volledig ingerichte
Sprinter-cabine cadeau. Bezoekers kunnen zien hoe eenvoudig dit materieeltype bedienen is: druk op de knop met de
gewenste snelheid. Vanuit de cabine had je zicht op een projectiescherm, waarvan de bedoeling was dat daarop een
film werd vertoond. In het begin gebeurde dat ook wel, maar de installatie raakte snel defect. Later is er op de
neus van de cabine een beeldscherm gemonteerd, waarop trajectvideo's werden afgespeeld.
|
 
|
|
Machinist op een Nederlands/Zwitsers TEE-treinstel. Bron: Werkspoorfolder uit eigen collectie.
|
|
|
Deventer, 24 juli 1968. De eerste gele Hondekop (359), met grijze snor. Op het perron een machinist en
een conducteur in een nog niet gemoderniseerd uniform
|
|
Amersfoort, 15 mei 1969. Treinstel 645 vertrekt richting Hilversum. Tegenwoordig zou dit materieel vast zijn
afgekeurd door de Arbeidsinspectie. De machinist zit op een klapstoeltje, en heeft van de neus van zijn trein
weinig bescherming te verwachten bij een botsing.
|
|
|
Aachen West, 10 augustus 1970. Nee, dat huisje achter op de tender is geen wc. Maar de machinist van 052 356
weet wel een oplossing voor zijn kleine menselijke probleem. De stoker gaat onverstoorbaar verder met het vegen
van de voetplaat.
|
|
|
Rheine, 6 augustus 1970. De machinist van loc 044 671 ziet het even niet meer zitten. "Kein Wasser im Tender".
|
|
Dunkerque Ville, 25 september 1970. De machinist van loc BB 17101 poseert graag even voor mij. De
opzendloc is BB 16711.
|
|
|
Hollandsche Rading (Zwaluwenberg), 10 maart 1973. De machinist van treinstel 482, op
weg naar Utrecht, lijkt nogal verdiept in zijn krant te zijn.
Voormalig conducteur Henk van Driel mailde in februari 2014 dat hier niets bijzonders aan de hand is.
|
 
|
|
Saarbrücken, 16 augustus 1973. Een trein komt binnen uit Sarreguemines. De trein wordt geduwd door
loc 023 036. Deze loc is geschikt voor trek-duwtreinen (Wendezugsteuerung). Bij een geduwde trein bevindt de machinist
zich in het stuurstandrijtuig, en geeft via een soort telegraaf opdrachten aan de stoker. De stoker blijft dus
op de loc achter.
|
 
|
|
Tiel, 21 augustus 1983. Treinstel 173. Tweede foto: Mariënberg, 24 augustus 1995. De cabine van Bk 173.
|
|
Utrecht CS, 8 mei 1987. Een cabine van loc 1606. De machinist zit links, wat bij Franse locs gebruikelijk is
maar wat de NS niet heeft laten veranderen bij de bestelling van deze locs. Bij de locs van de series 1100 en 1300,
die eveneens zijn afgeleid van Franse locs, zit de machinist wel rechts. Bij stuurstandrijtuigen zit de machinist in het
midden, wat ook bij treinstellen gebruikelijk is.
|
 
|
|
Zoek de verschillen. Links mcn Henk Radstok op de bok van een 1100, op
weg naar Bentheim, op 27 april 1991. Rechts een tekening uit De Kilometerkampioen (1954).
|
|
Woerden, 29 juli 2003. Sprinter 2874 als stoptrein 14063 Utrecht-Rotterdam rijdt het middenspoor op.
De machinist maakt een foto van de fotograaf. Ik heb achterhaald wie deze machinist is en ik heb hem een
mooie vergroting van mijn foto gestuurd. Een antwoord heb ik echter nooit van hem ontvangen. Hij is nogal
introvert, volgens zijn collega's.
|
 
|
|
Emmerich, 9 april 2004. Een van de cabines van loc V200 116. Deze loc was met een uit historische rijtuigen
bestaande trein op weg naar Amsterdam. Foto's door Maurice Faasse.
|
|
Onnen, mei 2004. De cabine van Koploper. Foto door een bezoeker van mijn site.
|
 
|
|
Eindhoven, 6 augustus 2004 en 22 april 2005. Foto's Arnold de Vries.
|
 
|
|
Alphen a/d Rijn, 28 augustus 2004. Machinist (Ruud Maijer) en conducteur (Anton Guerain) in
jaren 70-tenue, tijdens een rit met treinstellen 766 en 273. (Ruud Maijer is in oktober 2020 overleden.)
|
 
|
|
Hilversum, 24 oktober 2004. Bertus Kers doet soms als piloot dienst op stoomlocomotieven.
Zoals hier op de in Hilversum gestrande 01 1102, die na een provisorische reparatie met twee cilinders
weer naar Duitsland terugreed. Klik hier voor meer.
|
|
Eindhoven, 11 mei 2005. Een ICE reed een dagje als stoptrein door Nederland. De machinist poseert naast zijn
trein. Vanwege een storing konden de boegdeuren niet worden gesloten. Normaal gaan
deze automatisch dicht als de trein sneller dan 30 km/uur rijdt. Foto Arnold de Vries.
|
|
|
Drie generaties machinistenpetten, gefotografeerd door mcn Jeroen Mulders. Vroeger waren petten
veel donkerder van kleur en stond er een gevleugeld spoorwiel op. Een bliksemschicht betekende dat
de machinist bevoegd was om op elektrisch materieel te rijden.
|
|
Utrecht Centraal, 18 december 2002. Machinist met een tas vol materieelgidsen.
|
 
|
|
Al een tijdje vragen diverse machinisten zich af wat er nou in die grote kast zit bovenop de GSM-R. Daar zit vast
een hoop geavanceerde elektronica in. Een Hoofddorpse collega greep een schroevendraaier uit zijn tas en onthulde
het geheim... Foto's Bas van Heezik, instructiemachinist NSR. (juli 2006)
|
 
|
|
Hoe noemen ze een storingsmonteur in België...? Foto's gemaakt door Ruud Maijer in de cabine van loc PB 19 van
DLC, gehuurd door Rail4Chem. (juli 2006)
|
|
|
Kaldenkirchen, 13 augustus 2006. Stoere loc met stoer personeel.
De machiniste en eigenares van loc 194 158 heet Barbara Birgit Pirch. Dankzij haar is ook loc 221 135
bewaard gebleven.
|
|
Bunnik, 26 juli 2006. 's Avonds mag ik graag een pilsje drinken
in mijn machinistenstoel bij
de voordeur. De stoel komt uit een uitgebrande mat.'64 en moet daarom voorlopig buiten staan. De brandlucht is
er ondanks een ozon-behandeling nog niet helemaal uit. De stoel (merk Bremshey) kan in allerlei standen worden
gezet. Een hele vooruitgang vergeleken met de klapstoeltjes waarmee machinisten vroeger genoegen moesten
nemen. Zelfs in de Hondekoppen zat de machinist aanvankelijk op eenzelfde stoeltje zoals je die ook op de
balkons aantrof.
Haarlem, 12 juni 2004. Uitgebrande cabine mat.'64.
|
|
|
|
|
Simpelveld, 23 september 2007. DE3-treinstel 121 was te gast tijdens het dieselweekend. Voor een
toelichting op de lampjes van de ATB-kast zie het
thema Treinbeïnvloeding. Foto Marc van der Linden.
|
|
|
Lage Zwaluwe, 13 juni 2009. De machinist van een Beneluxtrein is gestopt om een brandende biel te doven.
Hij gebruikt daarvoor
een brandblusser die mannen altijd bij de hand hebben! Foto René Mathot.
|
|
Schoolschrift uit de jaren 50. Een bezoeker van mijn site vond een stapel onbeschreven schriftjes in een berghok
van de school waar hij werkt. Het betreft hier een "stichtcahier" van het merk Lintel. Groen kaft, gelinieerde
blaadjes, met een dun draadje aan elkaar genaaid. Ik heb zelf heel wat van dit soort schriftjes volgeschreven,
maar dit etiket kende ik niet. Na enig speurwerk zijn we tot de conclusie gekomen dat het om een cabine van mat.
'46 gaat, hoewel de vorm van de treinen ook wel iets wegheeft van Duitse Eierkoppen.
|
|
 
|
|
How to drive a steam locomotive. Door Brian Hollingsworth. Uitg. Astragal Books, London 1983.
ISBN 0906525039.
Wie dit boek heeft doorgewerkt, weet precies hoe hij een stoomlocomotief
gereed maakt voor de dienst, hoe hij er mee weg moet rijden en wat er onderweg allemaal moet gebeuren.
In een van de hoofdstukken wordt zelfs ingegaan op het bouwen van je eigen stoomlocomotief. Op het
omslag een detail van een schilderij van Cuneo, waarop de bemanning van loc "Monmouth Castle"
aan het werk is. Merk op dat de machinist rechts staat, hoewel de treinen in
Engeland links rijden.
|
|
|
Zie ook:
