Rijtuigen NS

Ik heb me nooit speciaal voor rijtuigen geïnteresseerd, maar na tientallen jaren langs de rails heb ik toch een redelijke fotocollectie opgebouwd. Hieronder een overzicht.

Naoorlogse rijtuigen:

• Plan C = postrijtuig (op basis van Plan D)
• Plan D = rijtuig (afgeleid van de vooroorlogse "Bolkop")
• Plan E = rijtuig (komt overeen met middenbak mat.'54)
• Plan K = rijtuig ("Bolkop" voor internationale dienst)
• Plan L = postrijtuig (op basis van Plan E)
• Plan N = slaaprijtuig (later omgebouwd tot zitrijtuig)
• Plan O = nooit gebouwd AB-rijtuig; ontwerp uit 1957 van W. de Steur (Allan)
• Plan W = rijtuig (afgeleid van Duitse "Silberlinge"); ook in Benelux-uitvoering (Plan W2)
• ICR = intercityrijtuig, gebaseerd op middenbak Koplopers; ook in Benelux-uitvoering
• ICK en ICL = van de DB overgenomen rijtuigen
• DDM = dubbeldeksmaterieel voor trek-duwtreinen

Klasse-indeling en andere kenmerken worden met letters en cijfers aangegeven. Zie A, B, C....

In aparte thema's besteed ik meer aandacht aan bagagerijtuigen en postrijtuigen.

Zie ook opschriften op rijtuigen.

Rijtuig NS B 7501 (vanaf 1925 in dienst onder nummer B 8503, afgevoerd in 1948).

Rijtuig NS C 8502 (na 1935: C 8108, na 1955: B 5212, afgevoerd in 1982).

Interieur van een NS-rijtuig eerste klasse, met houten banken. Fabrieksfoto's Hannoversche Waggonfabrik (Hawa), circa 1924.

Rotterdam DP, april 1926. Voorlichtingsrijtuig A2501 van de Spoorweg-Onthouders-Vereeniging (SOV). Foto collectie Aad de Meij.

Foto uit damesweekblad Libelle, 1937. Spoorwegmuseum, 5 september 2003. Detail van rijtuig SS C723. Dit derdeklasrijtuig is in 1910 gebouwd door Werkspoor te Amsterdam. Tot na de Tweede Wereldoorlog heeft dit houten rijtuig dienst gedaan. Het bevat acht compartimenten, waarvan één uitsluitend voor vrouwen bestemd. Het rijtuig behoorde tot de eerste serie derdeklasrijtuigen van de SS die was uitgerust met een "retirade". En: hoe heurt het eigenlijk?

Hilversum, 11 juli 1967. Loc 1208 met een trein naar Amsterdam. Op het perron staat mijn fiets.

Hoek van Holland, 26 juli 1967. B 5215 en een ander voormalig Blokkendoosrijtuig.

Hilversum, 28 oktober 1968. De "grote spoorbomen" worden geblokkeerd door een uit 14 rijtuigen plan D bestaande trein. Op een enkele begeleider na is de trein leeg.

Plan E en L

Ter vervanging van de verschillende typen vooroorlogse houten rijtuigen werd in de periode 1954-1956 een groot aantal stalen rijtuigen aangeschaft. Deze rijtuigen stonden bekend onder de naam Plan E.

De bestelling bestond uit 46 rijtuigen 2e klas (later 1e klas), 114 rijtuigen 3e klas (later 2e klas), 26 restauratierijtuigen en 10 postrijtuigen. In 1958 werden nog eens 13 postrijtuigen besteld (Plan L).

De rijtuigen vormden vanaf hun sloop, eind jaren 80, de omvangrijkste rijtuigserie bij de NS. Enkele post- en restauratierijtuigen hebben nog tot 2005 dienst­gedaan als ongevallenwagen of fietsenrijtuig.

Hilversum, 1 december 1968. Loc 1212 met een sneltrein naar Amsterdam. Achter de loc loopt een BD-rijtuig uit de serie 6802-6808. Op de tweede foto rijtuig BD 6808, gefotografeerd in Hilversum op 3 maart 1969. Dit is de vroegere ABCd 7308, omgebouwd tot rijtuig voor de binnenlandse dienst. De eerste coupé werd ingericht tot conducteursafdeling, terwijl de beide volgende tot bagageruimte werden verbouwd. De zes vroegere derdeklascoupés bleven gehandhaafd. Deze foto van mij is afgedrukt op blz. 120 van Op de Rails NS150, verschenen in 1989.

Amersfoort, 15 mei 1969. Rijtuig 51842940143 (plan D C7835, later B7835).

Den Dolder, 30 juni 1969. Drie witte instructierijtuigen: 21849741008, 30849741931 en 21849741011. Het voorste rijtuig is geblindeerd om dienst te doen als filmzaal; dit is het vroegere inspectierijtuig NS A6001, oorspronkelijk NCS A 2, gebouwd bij Beijnes in 1910 (zie OdR 1989-NS 150 blz. 105). Daarachter het vroegere salonrijtuig Sr 2 uit de vooroorlogse Koninklijke Trein. Het achterste rijtuig is een voormalig D-treinrijtuig van de Staatsspoorwegen.

Amsterdam CS, 24 april 1970. Postrijtuig 50840037024 (plan E) op het zogeheten 'katafalkspoor'.

Amsterdam Rietlanden, 24 april 1970. B-rijtuig type "Bolkop" en een rijtuig plan W. De rijtuigen plan W zijn afgeleid van de Duitse "Silberlinge". Ze vormden mijn eerste kennismaking met treinen met automatisch sluitende deuren; ik was daar niet op verdacht en kon nog net op tijd instappen. Pas in de jaren zeventig werd centrale deursluiting algemeen op de Nederlandse treinstellen en rijtuigen. Er zijn alleen tweedeklasrijtuigen gebouwd, maar het is gebeurd dat NS-medewerkers met weinig historische kennis in een tijd van materieelschaarste op zoek gingen naar eersteklasrijtuigen van dit type. Een deel van de rijtuigen is aangepast voor de dienst in Beneluxtreinen. In 2003 zijn de laatste rijtuigen plan W buiten dienst gegaan. Drie exemplaren zijn bewaard gebleven.

Hoorn, 27 juni 1970. Links op deze foto rijtuig C905, gebouwd door Werkspoor. Dit rijtuig is in 1904 bij de HSM in dienst gekomen en was vooral bestemd voor het werkliedenvervoer op het traject Oldenzaal-Losser-Gronau. Tegenwoordig bevindt de C905 zich in prachtige staat bij de MBS. Zie Op Oude Rails, maart 2004 blz. 10. Rechts op de foto rijtuig C290, in 1917 door Werkspoor voor de Staatsmijnen gebouwd (later NS 165052). Dit rijtuig bevindt zich nog steeds bij de TS in Hoorn.

Zwolle, 3 augustus 1970. AB-rijtuig 51843840164 (plan K nummer AB 7362). Op de tweede foto een voormalig Blokkendoosrijtuig (B57??), hier kennelijk in gebruik voor het vervoer van postzakken.

Utrecht, 3 augustus 1970. Rijtuig A6006 in een trein naar Limburg. Tweede foto: nog een "Bolkop". Dit keer de A6004 in Heerlen, op 21 september 1970.

Leer, 12 juli 1971. Stalen D 51849540017 (oorspronkelijk D 6069) in een trein van Emden via Bremen naar Braunschweig. Deze trein (E2044) maakte in Leer kop.

Amersfoort, 1 augustus 1971. Een rijtuig plan W met reclame voor Lips, een 2e-klasrijtuig plan E, twee AB-rijtuigen plan K.

Hilversum, 12 juli 1972. Achterop trein 363 naar Groningen loopt eersteklasrijtuig 51841840113 (voorheen plan D nummer AB 7711, later A 7711; dit rijtuig is in 1978 naar de SSN gegaan, maar in 1981 afgevoerd).

Hilversum, 12 juli 1972. Loc 1144 met trein 9863 (spitstrein Amsterdam MP-Amersfoort). De trein bestaat uit vroegere Blokkendoosrijtuigen B5704, B5354, B5239 en een A-rijtuig plan D (zoals op de foto hierboven).

Eindhoven, 24 februari 1973. Veel tussenrijtuigen van de Blokkendozen zijn later aangepast voor de dienst in getrokken treinen. Ze werden blauw geschilderd, en eventuele stuurstanden werden verwijderd. De spartaanse inrichting met houten banken bleef gehandhaafd. Tot in de jaren zeventig hebben ze dienst­gedaan, op het laatst alleen nog in bijzondere treinen, zoals het vervoer van militaire verlofgangers. Hier vier van zulke rijtuigen, in een extra trein op weg naar Philips.

Hilversum, 10 maart 1973. Bagagerijtuig 50849540011 (D7614), B-rijtuig 50842940103 (B7803) en A-rijtuig 50841840105 (A7705) in een trein naar Bad Harzburg. Het bagagerijtuig en het A-rijtuig zijn later overgenomen door de VSM. De laatste foto is in Hilversum gemaakt op 6 oktober 1973; het hondje is op weg naar Bad Harzburg.

Utrecht CS, 24 maart 1973. Loc 1160 met de Rivièra Expres (D204). Achter de loc een slaaprijtuig van de Internationale Schlafwagen Gesellschaft.

Amersfoort, 31 maart 1973. Voormalig ligrijtuig 50842030028 (B7024); in 1971 of 1972 is dit rijtuig verbouwd tot zitrijtuig. In 1980 is het afgevoerd.

Rotterdam, 14 juli 1973. Het eerste plan W-rijtuig dat geschikt is gemaakt voor de trek-duwtreinen die in de Beneluxdienst gaan rijden, zodra de stuurstandrijtuigen gereed zijn.

Zwolle, 4 augustus 1973. Op een kort spoortje staat restauratierijtuig 51848850001 (voorheen NS 4259), gebouwd in 1950 door SGP Wien. Het rijtuig is in gebruik als opslagruimte voor de CIWL, exploitant van de restauratierijtuigen. In april 1979 is het rijtuig afgevoerd

Zwolle, 4 augustus 1973. Loc 2256 met een trek-duwtrein. Aan de andere kant van de trein staat 2289. De trein bestaat uit aangepaste rijtuigen plan E. Bij wijze van eerste klas hebben enkele B-rijtuigen wat oncomfortabele pluche bankjes gekregen. In het koude seizoen reed in deze treinen ook een energiewagen mee. Zwart-witfoto: Arnhem, 27 mei 1972. Loc 2294 en verwarmingswagen 21849542502. Meer informatie over deze treinen en energiewagens.

Werkplaats Haarlem, 27 oktober 1973. Rijtuig SS C723 wordt opgeknapt voor het Spoorwegmuseum. Dit derdeklasrijtuig is in 1910 gebouwd door de Nederlandsche Fabriek van Werktuigen en Spoorwegmaterieel (Werkspoor) te Amsterdam. Tot na de Tweede Wereldoorlog heeft dit houten rijtuig dienst­gedaan. Het bevat 8 compartimenten, waarvan één uitsluitend voor vrouwen bestemd. Het rijtuig behoorde tot de eerste serie derdeklasrijtuigen van de SS die was uitgerust met een "retirade".

Hilversum NOS, 9 oktober 1976. Loc 1004 met bijpassende rijtuigen plan D tijdens een excursie van de NVBS. Zie Op de Rails 1976 blz. 294.

Utrecht oostzijde, 10 oktober 1976. Loc 1207 met een trein waaraan twee klassieke restauratierijtuigen zijn gekoppeld. Deze combinatie reed gedurende enkele weken twee slagen per dag tussen Maastricht en Zandvoort. Dit ter gelegenheid van het eeuwfeest van Wagons Lits. Het betreft hier de rijtuigen 4159 en 4246. Zie Op de Rails 1976 blz. 259 en 320.

Woerden, 10 mei 1982. Loc 1158 is met een paar lege rijtuigen op weg naar de werkplaats Leidschendam. Het achterste rijtuig is een van de buffetrijtuigen van de Biljettencentrale. Dit zijn verbouwde Duitse rijtuigen, bij NS genummerd 51848840001 t/m 7, die in 1978 in dienst zijn gekomen en in 1994 zijn afgevoerd. In spoorkringen werden ze ook wel krokettenkar genoemd.

Utrecht, 30 mei 1984. De varkenscyclus van het materieeltekort. Na de afvoer van materieel '46 kampte de NS met een ernstig tekort aan treinstellen. Locomotieven waren er genoeg, dankzij de ingestroomde 1600'en. Daarom verscheen alles op de baan wat er aan getrokken rijtuigen gevonden kon worden. Loc 1631 vertrekt hier met een uit historisch materieel samengestelde spitstrein naar Den Haag, onder andere AB-rijtuigen plan K en omgebouwde ligrijtuigen plan N.

Wat later op dezelfde ochtend is loc 1219 met een spitstrein binnengelopen uit Eindhoven. Het materieel, een stoet rijtuigen plan E, plan N en plan K, wordt achteruit naar de opstelsporen geduwd. De dienstdoende rangeerder achter de schuifdeur van het laatste rijtuig leest rustig zijn krantje...

Vlissingen, 8 juni 1986. Sik 326 met een eersteklas-rijtuig plan E.

Utrecht, 1 juli 1986. Tot fietsenrijtuig omgebouwd postrijtuig plan E (90849237004). Deze rijtuigen zouden tot en met de zomerdienst van 2004 in gebruik blijven.

Utrecht, 11 augustus 1986. Instructierijtuig 80849741937. In 1989 is dit rijtuig gerestaureerd voor het Spoorwegmuseum. Het kreeg daarbij zijn Blokkendoosnummer mBD 9107 terug.

Utrecht, 26 september 1986. Amsterdam dacht de Olympische Spelen te kunnen binnenhalen zonder IOC-leden om te kopen. Een paar beschilderde spoorrijtuigen en trams moesten genoeg zijn om indruk te maken. Hier een ICR-rijtuig dat de Olympische gedachte probeert uit te stralen.

Goes, 8 mei 1988. Rijtuig AB 7216, de enige overgebleven representant van de series AB 7201-7221 en C 7201-7206. De rijtuigen hebben tot 1961 dienst­gedaan in internationale treinen, daarna nog tot 1970 in binnenlandse treinen. Deze series vormden de eerste geheel stalen rijtuigen van NS voor de internationale dienst. De ovale ramen waren mode in de tijd waarin deze rijtuigen werden gebouwd (1928-1930).

Utrecht, 25 juni 1989. Pullmanrijtuig 4129, eigendom van DSM, en NS-postrijtuig P7920 (Plan C).

Hilversum, 13 juli 1972. Motorpost 3007 met twee postrijtuigen op weg naar Amsterdam. Het eerste rijtuig is een plan C (P7911-7920), het tweede een plan E (P7921-7930) of L (P7931-7943). De machinist wuift naar de fotograaf.

Van de postrijtuigen Plan C, waarvan er in 1952 tien door Allan in Rotterdam zijn gebouwd (P7911-7920), zijn twee exemplaren bewaard gebleven. Bovenste foto: Utrecht, 1 april 2009. Het voormalige postrijtuig P7918 is als meetrijtuig in dienst bij Eurailscout. Onderste foto: Utrecht, 25 juni 1989. De P7920, in oorspronkelijke staat, is eigendom van het Nederlands Spoorwegmuseum.

Spoorwegmuseum, 10 augustus 2006. Postrijtuig P7920 (een plan C uit 1952). Het postmaterieel was rijkseigendom, vandaar het wapen op de zijkant en het ontbreken van een NS-logo. Let op de brievenbus in de zijkant: vanaf het perron kon je je brieven posten. Zogenaamde treinbrieven moest je hier niet in doen, maar afgeven op het station. Deze brieven, waarvoor extra gefrankeerd moest worden met speciale zegels die je op het station kocht, werden meegegeven met treinen. Op de plaats van aankomst konden deze brieven worden afgehaald op het station, of worden bezorgd door de PTT. Correspondenten van kranten verzonden hun artikelen en foto's vaak per treinbrief.

Luxemburg 19 juli 1969, trein 136 Milaan-Amsterdam met daarin RD-rijtuig 51848740103 (plan D WRD 7653).

Utrecht, 25 juni 1989. Rijtuig RD 7659. In deze kleur reden in de jaren vijftig sneltreinen rond. Naar verluidt is turquoise uitgekozen door de vrouw van NS-directeur Den Hollander. Deze kleur was nogal besmettelijk, en verschoot bovendien zodanig dat er al snel sprake was van verschillende tinten turquoise.

Interieur van een restauratierijtuig, waarschijnlijk van een RD uit 1951, serie 7651-7660. Er kon
in die tijd nog zorgeloos worden opgestoken: "nee hoor, ik heb er geen last van als u eet terwijl ik rook!"
Foto's collectie Peter Stoffers, Noord-Nederlands Trein & Tram Museum, www.nnttm.nl.

Amersfoort, 24 februari 1991. Een van de Beneluxstuurstandrijtuigen is later omgebouwd tot meetrijtuig 80849781805 (voorheen plan D WRD7658). Tweede foto: Utrecht, 11 april 2002. Een tot meetrijtuig omgebouwd postrijtuig (voorheen plan C P7918). Klik hier voor meer meettreinen.

Haarlem, 21 augustus 1998. Vertrek van een intercity naar Limburg. Achterop de trein loopt een tot fietsrijtuig (Df) omgebouw postrijtuig plan E.

Utrecht Centraal, 24 maart 2003. Loc 3737 (gebouwd in 1911 door Werkspoor) en haar begeleidingsrijtuig,
"Stalen D" nummer D 7521 (in 1931 gebouwd door Beijnes).

Een Corail-rijtuig van de SNCF in Lille Flanders, op 11 oktober 2003. In de jaren 80 hebben dit soort rijtuigen ook dienst­gedaan in Nederland. Foto Ferry van Schagen.

Zie ook het thema Extra pluche & comfort.

Den Bosch, 2 oktober 1999. Rijtuig BKD 50848270936. Een aantal van deze rijtuigen, oorspronkelijk bestemd voor het buurlandverkeer met Duitsland, zijn later omgebouwd tot stuurstandrijtuigen voor de binnenlandse dienst. Zie foto's hieronder.

Utrecht Centraal, 15 april 2003. Overbrengingsrit van een nieuw stuurstandrijtuig voor de binnenlandse dienst. De officiële indienststelling van dit nieuwe materieel vindt in het najaar van 2003 plaats. Tweede foto: Rotterdam Centraal, 2 juni 2003. Een digitiaal omgeschilderde Beneluxtrein. Op het eerste gezicht lijken de binnenlandse stuurstandrijtuigen erg op die van de Beneluxtreinen, maar er zijn flinke verschillen.

Watergraafsmeer, 17 april 2004. Plukrijtuig plan W (50842137471). In de loods staan nog twee andere plukrijtuigen. Deze worden van onderdelen ontdaan ten behoeve van de drie rijtuigen plan W die het Spoorwegmuseum zal bewaren. De rijtuigen werden door loc 1302 uit Limburg opgehaald en na het plukken weer teruggebracht. Dennis Revier fotografeerde het transport (met achter de loc 50842137501) op de terugweg op 18 april in Haarlem.

Roosendaal, 4 juli 2004. Mitropa-slaaprijtuig van de VSM. Dit rijtuig wordt gebruikt als overnachtingsgelegenheid voor de VSM-bemanning. Op de tweede foto restauratierijtuig 4249 van de Compagnie Internationale des Wagons Lits (CIWL) van het Spoorwegmuseum. Dit rijtuig is geschikt om mee te rijden in de Blokkendoostrein van het museum. Tussen 1928 en 1934 reed vier keer per dag een dergelijk rijtuig mee in de Blokkendoostreinen Amsterdam-Rotterdam.

Dunkerque Ville, 25 september 1970. Een rijtuig van de Gril Express (Fransen schrijven grill met één l; weten zij veel). Zeven van deze rijtuigen zijn later in Nederland terecht gekomen, zoals het rijtuig op de tweede foto: Watergraafsmeer, 17 april 2004. Een daarvan diende als basis voor meettrein UST 96.

Bilthoven, 5 oktober 2004. Testrit met een loc van de serie 189. De trein bestaat uit loc 6470, loc 189 989 en een meetrijtuig van NedTrain Consulting. Dit is het voormalige buffetrijtuig 61848870021, een van de zeven in 1993/1994 overgenomen Franse rijtuigen (Gril Express) die in 1970 zijn gebouwd door De Dietrich & Cie. Niederbronn.

Utrecht Centraal, 4 februari 2006. Het Plan W-rijtuig van het Spoorwegmuseum. Tijdens een rangeerbeweging is dit wat beschadigd: een afgebroken rangeerhandgreep, een kleine deuk in de stelbalk en enige lakschade.

Utrecht, 30 mei 2005. Loc 1752 rijdt een proefit met koninklijk rijtuig 61848970003-8 (Sr10). Ook uitgebracht als Märklin-model, zie hieronder.

Ik word niet rijk van mijn hobby, althans niet in materiële zin, maar af en toe komt er wel een aardig cadeautje mijn kant op. Zo kreeg ik in juli 2010 twee modelrijtuigen Plan W, in ruil voor de oude foto's die ik beschikbaar had gesteld. Ze zijn gebouwd door LS Models, in diverse uitvoeringen. De modellen die ik kreeg zijn die van de oorspronkelijke uitvoering. Ze kleuren leuk bij mijn 1100 en het koninklijk rijtuig van Märklin, maar op mijn baan in wederopbouw zullen ze nooit kunnen rijden: ze zijn perfect op schaal en passen daardoor niet door de scherpe bogen en al helemaal niet door de wisselstraten.

Hilversum, 10 maart 1973. Rijtuig 50841840105 (A 7705) in een trein naar Bad Harzburg. Beekbergen, 4 september 2011. Hetzelfde rijtuig bijna 40 jaar later. In het rijtuig was een tentoonstelling te zien gewijd aan de "Bolkoppen", waar ik enkele bijdragen aan heb kunnen leveren. Er bestaan plannen om weer een volledige Bolkoppentrein op de rails te krijgen. In Nederland zijn tien rijtuigen bewaard gebleven die daar in principe geschikt voor zijn, maar dat is een kwestie van veel geld.

Een foto van Jan Bonthuis, op verzoek van de Vrienden van het Spoorwegmuseum door mij turquoise ingekleurd. Mede dankzij de Vrienden kon de RD 7659 van het Spoorwegmuseum in de oorspronkelijke staat worden teruggebracht. Op de foto staat RD 7651, op 16 januari 1951 in Utrecht (collectie Stichting NVBS-Railverzamelingen).

Spoorwegmuseum, 18 augustus 2020. Inventaris van restauratierijtuig RD 7659. Links verschillende sluitborden, rechts twee soorten stoomkoppelingen. De onderste is de Nederlandse versie, de bovenste is de Duitse/internationale.

Spoorwegmuseum, 18 augustus 2020. In de RD 7659 zit ook een telefooncel met zwart bakelieten wandtoestel. Telefoneren tijdens de rit was er niet bij: het toestel moest op een station op een telefoonnet worden aangesloten.

Spoorwegmuseum, 18 augustus 2020. Ons team nam een kijkje in rijtuig RD 7659 tijdens de tentoonstelling Tosti's Truffels Treinen. Zie ook dit filmpje.

Bunnik, 4 januari 2024. Loc 1756 van Strukton is met een stam afgevoerde ICR-rijtuigen op weg van Arnhem naar Amsterdam.

Europese rijtuigen en goederenwagens hebben een 11-cijferig nummer, plus een controlecijfer. Uitgangspunt bij de berekening van het controlecijfer is het getal 21212121212. De cijfers van dat getal worden één voor één vermenigvuldigd met de corresponderende cijfers van het rijtuignummer. De cijfers van de uitkomst daarvan worden bij elkaar opgeteld. Het resultaat daarvan wordt afgetrokken van het naasthogere tiental; dit levert het controlecijfer op. Voorbeeld:

Zie ook Controlecijfer berekenen.

Namen van restauratierijtuigen:

• 61848870015 Adagio
• 61848870016 Andante
• 61848870017 Allegro
• 61848870018 Allegretto

De stalen getrokken rijtuigen der Nederlandse Spoorwegen. Door N.J. van Wijck Jurriaanse. Uitg. Wyt, Rotterdam 1980. ISBN 9060075870. Overzicht en beschrijving van al het getrokken stalen NS-materieel van 1928 tot 1968, met uitzondering van de Blokkendozen. Deel 8 van de serie Spoorwegen in Nederland.

Alle stalen getrokken rijtuigen op een rij. Uitgegegeven door Stibans, 2003. Voer voor de nummerfetisjisten. Nummering, vernummeringen, afvoerdatum en dergelijke van alle stalen rijtuigen die bij de NS dienst hebben gedaan, inclusief Blokkendozen. Een register ontbreekt, maar de materieeltekeningen bieden enig houvast bij het zoeken van een bepaald rijtuig.

De Erfenis. De houten rijtuigen van de Nederlandsche Spoorwegen 1921-1956. Door Bert Steinkamp. Uitgeverij Uquilair, 2005. ISBN 9071513548. Nummer 40 in de boekenreeks van de NVBS.

De titel van het boek slaat op de meer dan 3000 houten rijtuigen die de in 1921 opgerichte Nederlandsche Spoorwegen erfde van haar voorgangers, zoals de HSM en de SS. Een boek over de locomotieven die er in 1921 waren zou je dus ook "De Erfenis" kunnen noemen. Maar afgezien van deze wat onbeholpen titel is het een prachtig boek, waarbij niet alleen de techniek van de rijtuigen aan bod komt, maar vooral ook de mensen die er gebruik van maakten.

In 1956 nam de NS afscheid van de houten rijtuigen.

Zie ook:

• A, B, C...
• RIC, RIV
• Opschriften op rijtuigen
• Mat.'24 (Blokkendozen)
• Slaaptreinen
• Posttreinen
• Meettreinen
• Bagagerijtuigen
• Afscheid houten rijtuigen
• Duitse rijtuigen

Website over stalen rijtuigen van de NS:

• www.martijnhaman.nl

Zie ook:

• Veilingcatalogus CIWL 1977 (pdf)

vorige       start       omhoog